من كتاب الشفاء». ولى پس از چند سطر، مطلب را چنين ادامه مى‌دهد: «و اما كتابى الحيوان و النبات من الشفاء فقد تمّمهما فى سنة توجه فيها علاء الدوله تلقاء ساپور خواست و كان الشيخ فى خدمته». بنا بر اين قدر متيقن اين است كه شيخ قسمت نفس كتاب شفا را نيز در همدان يعنى پس از آنكه كتاب معاد را در رى قبلا تأليف نموده بوده، نوشته است و بهمين مناسبت بعيد نيست كه قسمتى از كتاب معاد را عينا در شفا نقل كرده باشد و اين نوع نقل و اقتباس نزد شيخ نظائرى داشته است، از جمله منطقى را كه در جرجان براى ابو محمد الشيرازى تأليف كرده بود در اصفهان هنگام تأليف كتاب نجاة در آغاز آن آورده است؛ چنان كه بيهقى در صفحه 54 تتمه صوان الحكمة درين مورد مى‌نويسد: «و كان الشيخ صنف بجرجان المنطق الذي وضعه فى اول النجاة».

امّا راجع بصحت انتساب اين رساله بفيلسوف بزرگ ايران دلائل و شواهدى موجود است: يكى آنكه سبك انشاء و اسلوب نگارش و استعمال كلمات و تركيبات فارسى آن تقريبا بشيوه نثر قرن پنجم و ششم، خاصه آثار مسلّم خود ابن سينا مانند دانشنامه علائى و رساله نبض كه هر دو بفارسى نوشته شده‌اند؛ شباهت و قرابت دارد. ديگر آنكه در كليه نسخ خطى كه بدست مصحح اين رساله رسيده و بعدا از آنها ياد خواهد شد اين رساله بدون استثناء بشيخ رئيس نسبت داده شده است. علاوه برين عده‌اى از تاريخ‌نويسان از جمله ابو الحسن بيهقى و حاجى خليفه رساله «ماهيت نفس» را جزو مؤلفات محقق و مسلم ابن سينا ذكر كرده‌اند؛ چنان كه در نسخه بدلهاى كتاب تتمه صوان الحكمة، مانند نسخه كتابخانه ملا مراد (4) بشماره 1408 كه تاريخ كتابت آن 639 هجرى و بر حسب ظاهر اقدم‌