نام کتاب : توضيح المسائل (فارسي) نویسنده : خوئی، سيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 270
« ششم »: در جنس يا عوض آن عيبى باشد و آن را «خيار عيب» گويند.
« هفتم »: معلوم شود مقدارى از جنسى را كه معامله
نمودهاند، مال ديگرى است كه اگر صاحب آن به معامله راضى نشود، گيرنده
مىتواند معامله را به هم بزند يا عوض آن مقدار را چنانچه پرداخته باشد از
طرف خود بگيرد. و آن را «خيار شركت» گويند.
« هشتم »: صاحب مال خصوصيات جنس معينى را كه طرف
نديده به او بگويد، بعد معلوم شود طورى كه گفته نبوده است، كه در اين صورت
طرف مىتواند معامله را به هم بزند، و آن را «خيار رؤيت» گويند.
« نهم »: اگر مشترى پول جنسى را كه خريده و شرط
نكرده كه در پرداخت پول تأخير كند تا سه روز ندهد، اگر فروشنده جنس را
تحويل نداده باشد مىتواند معامله را به هم بزند. ولى اگر جنسى را كه خريده
مثل بعضى از ميوهها باشد كه اگر يك روز بماند ضايع مىشود، چنانچه تا شب
پول آن را ندهد و شرط نكرده باشد كه دادن پول را تأخير بيندازد، فروشنده
مىتواند معامله را بههم بزند و آن را «خيار تأخير» گويند.
« دهم »: كسى كه حيوانى را خريده تا سه روز
مىتواند معامله را بههم بزند و اگر در عوض چيزى كه فروخته حيوانى گرفته
باشد، فروشنده تا سه روز مىتواند معامله را بهم بزند و آن را «خيار حيوان»
گويند.
« يازدهم »: فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته
تحويل دهد، مثلاً اسبى را كه فروخته فرار نمايد، كه در اين صورت مىتواند
معامله را به هم بزند و آن را «خيار تعذر تسليم » گويند و احكام اينها در
مسايل آينده گفته خواهد شد. (مسألة 2133 ) - اگر خريدار قيمت جنس را نداند
يا در موقع معامله غفلت كند و جنس را گرانتر از قيمت معمولى آن بخرد،
چنانچه بقدرى گران خريده كه مردم به آن اهميت مىدهند، مىتواند معامله را
به هم بزند، و نيز اگر فروشنده قيمت جنس را نداند يا موقع معامله غفلت كند
و جنس را ارزانتر از قيمت آن بفروشد، در صورتى كه مردم به مقدارى كه ارزان
فروخته اهميت بدهند، مىتواند معامله را به هم بزند. (مسألة 2134 ) - در معامل بيع شرط، كه مثلاً خان
صدهزار تومانى را به پنجاه هزار تومان مىفروشند و قرار مىگذارند كه اگر
فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند، در صورتى كه
خريدار و فروشنده قصد خريد و فروش داشته باشند،معامله صحيح است. (مسألة 2135 ) - در معامل بيع شرط، اگرچه
فروشنده اطمينان داشته باشد كه هرگاه سر مدت پول را ندهد خريدار ملك را به
او مىدهد معامله صحيح است، ولى اگر سر مدت پول را ندهد، حق ندارد ملك را
از خريدار مطالبه كند، و اگر خريدار بميرد نمىتواند ملك را از ورث او
مطالبه نمايد. (مسألة 2136 ) - اگر چاى اعلا را با چاى پست مخلوط كند و به اسم چاى اعلا بفروشد، مشترى مىتواند معامله را به هم بزند. (مسألة 2137 ) - اگر خريدار بفهمد مالى را كه
گرفته عيبى دارد، مثلاً حيوانى را بخرد و بفهمد كه يك چشم آن كور است،
چنانچه آن عيب پيش از معامله در مال بوده و او نمىدانسته، مىتواند
معامله را به هم زده و آن مال را به فروشنده برگرداند و چنانچه برگرداندن
ممكن نباشد مثلاً در آن مال تغييرى حاصل شده يا تصرفى كه مانع از ردّ است
نموده باشد در اين صورت فرق قيمت سالم و معيوب آن را معين كند و به نسبت
تفاوت قيمت سالم و معيوب از پولى كه به فروشنده داده پس بگيرد، مثلاً مالى
را كه به چهار تومان خريده اگر بفهمد معيوب است، در صورتى كه قيمت سالم آن
هشت تومان و قيمت معيوب آن شش تومان باشد، چون فرق قيمت سالم و معيوب يك
چهارم مىباشد مىتواند يك چهارم پولى را كه داده يعنى يك تومان از فروشنده
بگيرد.
نام کتاب : توضيح المسائل (فارسي) نویسنده : خوئی، سيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 270