responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد    جلد : 1  صفحه : 36

جداگانه چاپ شده و در آن، بحث مشبعى، از مسأله اعجاز قرآن و مسائل مربوط به قرآن و نبوّت پيامبر اكرم «ص» و اينكه قرآن، معجزه است و در حدّ اعلاى بلاغت و ديگران از نظيره‌گويى بدان عاجز هستند، وجود دارد.

قاضى عبد الجبّار، فصلى از كتاب «اعجاز القرآن» را به فصاحت، اختصاص داده و در آن فصل، گفته است‌ 4:

چرا كلامى فصيح و به چه دليل كلامى بر كلام ديگر، رجحان دارد؟!

در اين فصل، قاضى عبد الجبّار، عقيده شيخ و استاد خود، ابو هاشم جبّائى، را بيان كرده و گفته است: كلام را به جهت جزالت لفظ و خوبى معنايش فصيح گويند و چنانچه لفظ جزيل باشد و معنى سست، كلام فصيح نخواهد بود و لازم است كه كلام فصيح هردو جنبه را دارا باشد و هردو چيز را جامع.

سپس افزوده است كه در نظر ابو هاشم جبّائى، فصاحت كلام، تنها در نظم كلام نيست و نظم نمى‌تواند مفسّر فصاحت كلام باشد، در واقع با بيان اين مطلب، قاضى عبد الجبّار خواسته است كه عقيده جاحظ و ديگر كسانى كه برآنند كه اعجاز قرآن، در نظم و شيوه خاصّ آنست، ردّ كند و بگويد كه علاوه بر نظم، لفظ و معنى نيز حائز اهميّت هستند.

به عبارت ديگر، قاضى عبد الجبّار خواسته است بگويد كه به عقيده ابو هاشم جبّائى، فصاحت به لفظ و معنى، بستگى دارد، يعنى اگر لفظ جزيل باشد و معنى خوب، آن كلام فصيح است.

ليكن عبد الجبّار دقيق النظر، نظريّه استاد خود، ابو هاشم جبّائى- را بدون اشكال نمى‌داند و به همين جهت، در فصل بعد گفته است‌ 5:

ابو هاشم جبّائى، صورت تركيبى كلام را در نظر نگرفته و حال آنكه اين موضوع خود از مسائل اساسى بلاغت است؛ و فصاحت تنها به لفظ و معنى، ارتباط ندارد بلكه در ضمّ كلمات و صورت تركيبى آنها به طريق مخصوص نيز مى‌باشد، بدين معنى كه موقعيّت كلمه در جمله نيز حائز اهميّت است.

همين نظريه عبد الجبّار را، پس از او، عبد القاهر جرجانى در كتاب «دلائل الاعجاز» بيان كرده است‌ 6.

نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد    جلد : 1  صفحه : 36
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست