نام کتاب : مبانى تشريع اسلامى(3) نویسنده : مدرسى، سيد محمد تقى جلد : 1 صفحه : 55
شود، مگر آنكه او نيازى مشخص داشته باشد كه براى برآوردن و فرو
نشاندن آن به تلاش برخيزد.
برخى از پژوهشگران، ارزش- به اين مفهوم- را بر دو گونه مىدانند:
1- ارزشهاى اوليه «Primary Values»: اين ارزشها به نيازهاى بيولوژيك تعلّق دارند.
2- ارزشهاى ثانوى «Secondly Values»: اين ارزشها ناظر به ابعاد اخلاقى و اجتماعى هستند.
ولى به نظر ما ارزش با نياز تفاوت دارد. اين درست است كه گاهى ايمان،
به برآوردن نيازى از نيازها رنگ ارزش مىدهد، امّا ارزش، والاتر از نياز است.
براى مثال: شخص روزهدار احساس گرسنگى و خلأ بيولوژيك مىكند و در
اين هنگام نيازى او را به سوى خوردن غذا سوق مىدهد ليكن ارزشى كه او آن را احساس
مىكند بالاتر از اين نياز است و از همين رو از خوردن خوراك دست بر مىدارد، لذا
دانشمندانى همچون «روكيش/» ميان اين دو مفهوم، تفاوت قائلند. ارزش در نگاه او
عبارت از همانندسازىهاى شناختى «Cognitive representations» در نيازهاى مربوط به فرد و يا جامعه است و
اينكه انسان تنها موجودى است كه پرداختن به چنين همانندسازى از او ساخته است. در
پرتو همين نكته او ميان اين دو مفهوم بر اين اساس تفاوت مىنهد كه «نياز» به همراه
همه «مخلوقات» زاده مىشود، خواه انسان و يا حيوان باشد، در حالى كه وجود ارزشها
تنها به انسان محدود است. [1]
در اين جا شايان گفتن است كه مغز انسان تنها مغزى است كه در آن
سلولهايى وجود دارد كه مىتوانند به فرافكنى (يا همانندسازى) بپردازند.
هنرى ارفوم در اين زمينه مىگويد: انسان بر خلاف حيوانات، در مغز
خود،
[1] - ارتقاء القيم، دراسة نفسية (به زبان عربى)، نگارش دكتر
عبداللطيف محمّد خليفه، ص 42، چاپ شده در سلسله كتابهاى عالم المعرفة. او اين نكته
را از برخى نويسندگان انگليسى نقل مىكند. و به سبب اينكه كتاب به منابع فراوان
عربى و غير عربى تكيه مىكند، لذا ما در اين فصل تكيه بسيار بدان خواهيم كرد.
نام کتاب : مبانى تشريع اسلامى(3) نویسنده : مدرسى، سيد محمد تقى جلد : 1 صفحه : 55