نام کتاب : مبانى تشريع اسلامى(3) نویسنده : مدرسى، سيد محمد تقى جلد : 1 صفحه : 409
امّا اگر رويكرد به درجهاى از شدّت و آگاهى برسد كه آن را ارزش وهدف
شخص گرداند اين شدّت وضعفِ ارزش- دراين هنگام- در ترجيح آن اثرى ندارد، چه، ممكن
است فرد، چنان سست اراده باشد كه- براى مثال- به حقوق مردم هيچ توجّهى نداشته
باشد، آيا ما در اين هنگام مىگوييم:
حقوق مردم ارزشى برتر نيست، زيرا فلانى بدان رويكردى ندارد، بادر نظر
گرفتن اينكه بسيارى از مردم به رغم ايمانشان به ارزشهاى والا با آن همسويى چندانى
ندارند و آنها اعتراف مىكنند كه اين ناهمسويى برخاسته از نقص خود آنهاست ونه
كاستى ارزشها.
2- وسيله وهدف
جايگاه اين رويكرد (ارزش) در هرم رويكردها كه گاهى وسيله است وگاهى
هدف در كجا قرار دارد، چه، اهميت آن براساس همين جايگاه، مشخّص مىشود. دكتر عطيه
دراين باره مىگويد:
رويكردها يا مستقلاند و يا پيرو، پيروى دراين جا دراين نهفته است كه
رويكرد به خاطر رويكرد ديگرى پديد آمده است، ورويكرد مستقل، آن رويكردى است كه
ذاتاً تحرّك دارد، و واقعيت، هدف و وسيلهاش را از اين حركت مىستاند. اين تمايز
همان تمايز سنّتى ميان هدف و وسيله است. «پيرى» براى وسايل اهميت خودش را قايل است
وهرگاه اين وسايل در گزينش اهداف اثر داشته باشد دليل آن اين است كه اين وسايل،
خود، هدف نيز هستند نه تنها وسايل [1].
پيوسته روشن است ارزشى كه وسيله است كم ارزشتر از ارزشى است كه هدف
مىباشد، ليكن اين به مفهوم لغو نقش ارزشهاى وسيلهاى در زندگى- به صرف وسيله
بودن- نيست، زيرا گزينش وسايل نزد فرد تابع پارهاى معيارها نيز هست.
3- فراگيرى
«پيرى» براى توضيح انديشه خود پيرامون اين معيار به سخنى استشهاد
مىكند كه آن را از «ماركوس اورليوس» مىآورَد. او مىگويد: