وبدين ترتيب نص شرعى، بسيارى از اولويتها را مشخّص مى‌سازد.

دوم- عقل‌

: روشن است كه عقل- همچنان كه در جلد اوّل توضيح داديم- حكمى را به دور از وحى صادر نمى‌كند وآن گونه كه به نظر مى‌رسد براى شناخت اولويتها سه معيار وسنجه را پيش رو مى‌نهد:

1- اهميت ذاتى‌

: پس حفظ نفس مهمتر از حفظ مال وحفظ مال مهمتر از آسايش است و ...

مى‌دانيم كه عقل در اولويت بندى، معيارهاى ثابتى (مثل حفظ جان) دارد كه حتّى نسبت به همين ارزش بازهم حفظ اصل زندگى مهمتر از حفظ يك عضو از اعضاى انسان است، پس انسانى كه به بيمارى خطرناكى گرفتار آمده باشد براى بقاى خود عضوى از اعضايش را قربانى مى‌كند.

آرى! ابعادى پيچيده در ميان است كه ناگزير بايد در آنها به ديگر معيارها مراجعه كنيم واز سرِ هوى‌ وهوس داورى نكنيم.

عرف به متبلور كردن ديدگاه عقل در نظام اولويتها مى‌پردازد وماشرح آن را درجلد دوم اين مجموعه آورده‌ايم‌ [1].

2- كمّيّت‌

: هرگاه دوارزش بايكديگر برابر باشند ناگزير بايد كمّيّت را سنجيد واين بردو گونه است:

1- گاهى شمار افرادى كه در كارى خاص زيان مى‌برند ويا سود مى‌كنند بيشتر است كه در اين هنگام آنها بر ديگران مقدّم مى‌شوند.

2- گاهى نسبت زيان بيشتر، و يا نسبت منفعت بيشتر است كه همين نسبت آن را مقدّم مى‌گرداند.