«... دشمنى با جمعيتى، شما را به گناه و ترك عدالت نكشاند. عدالت كنيد، كه به پرهيزگارى نزديكتر است. و از (معصيت) خدا بپرهيزيد، كه خداوند از آنچه انجام مى‌دهيد، با خبر است.»

بر ماست كه به نظام شناخت اسلامى در مفهوم واژه «عدالت» و نمونه هايى كه پيرامون اين واژه در شرع وارد شده است مراجعه كنيم، نيز بايد به سياق كاربرد آن و بطور كلّى به فحواى اين واژه و ابعاد آن توجّه كنيم تا اين مفهوم بيش از پيش روشن شود و با كمك كارشناسانِ زمينه‌هاى مختلف همچون كارشناسان اقتصادى اجتماعى، خانواده و ... با موضوع عدالت آشنا شويم.

اين پيچيدگى در واژه‌هايى كه ويژگى شرعى دارند ولايت فقيه را ضرورت دينى مى‌گرداند و ما در جلد دوم اين مجموعه پيرامون چگونگى صدور حكم در چنين موضوعاتى بحث كرده‌ايم. [1]

سوم- بازگرداندن فروع به اصول‌

رساندن احكام مشابه به قوانين كلّى و ارزشهاى مطلقى كه از آنها بر مى‌خيزد، بويژه احكامى كه علّت حكم و حكمت تشريع در آن بيان شده است. هدف از اين عملكرد روشن كردن بيشتر اهداف كلّى و اصول مطلق است. براى مثال: دهها حكم منصوص در دست است كه به قاعده ضرر مربوط مى‌شود چنانكه دهها حكم مربوط به قاعده حرج، وجود دارد. اينك اگر اين احكام را گردآورى و با نصّ دو قاعده مذكور مقايسه كنيم مانند حديث نبوى‌ «لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرارَ» و آيه شريفه:

وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُم فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ‌ [2]. «... و در دين (اسلام) كارِ سنگينى و سختى بر شما قرار نداد.» قرار دهيم آشنايى بيشترى با اين قواعد مى‌يابيم و بينش فزونى نسبت به آن احكام به دست مى‌آوريم و اين همان است كه اميدواريم خداوند در آينده توفيق انجام آن را به من عطا كند.