نمى‌فرمايد: «زمين را آفريد يا آسمان و زمين را آفريد.» مى‌فرمايد: «آسمان‌ها و زمين.»

اين آسمان‌ها چيستند؟ يك تفسير اين است كه همان طور كه امروز زمين را به پنج يا شش قارّه تقسيم مى‌كنند، قديم‌ها آسمان را به هفت اقليم تقسيم كرده بودند و «هفت آسمان»، يعنى آسمان‌هايى كه هر كدام از آن‌ها اقليم‌هاى هفت‌گانه داشته‌اند. كه حضرت امير در يكى از خطبه‌هايشان به همين آسمان‌ها اشاره فرموده‌اند، آنجا كه مى‌فرمايند:

وَ اللَّهِ لَوْ اعْطيتُ الْاقاليمَ السَّبْعَةَ بِما تَحْتَ افْلاكِها عَلى‌ انْ أعْصِىَ اللَّهَ فى‌ نَمْلَةٍ اسْلُبُها جِلْبَ شَعيرَةٍ ما فَعَلْتُهُ ...»؛ [1]

«بِما تَحْتَ افْلاكِها» يعنى‌ «بِما تَحْتَ سَمواتِها».

تفسير ديگر اين است كه «آسمان‌ها» كنايه از بى‌انتها بودن آسمان است.

/ ب‌

آنسوى افلاك چيست؟

اخيراً با يكى از پيشرفته‌ترين تلسكوپ‌هاى جهان (تلسكوپ «هابل») به حقيقت شگفتى پى برده‌اند. مشاهده كرده‌اند كه هر چه علم، آسمان‌ها و فضاهاى بى‌كران را مى‌شكافد و به جلو مى‌رود، مانند كسى كه هر چه به جلو مى‌رود، باز سايه‌اش جلوتر از اوست، باز وجودهاى ديگرى آن طرف‌تر هستند!

براى امروزى‌ها ثابت شده كه قصّه، فقط اين نيست كه آسمان‌ها در حال بزرگ شدن هستند؛ بلكه، آسمان‌ها و موجودات در حال خلق جديد هستند! يك جاهايى هم‌اكنون دارد خلق مى‌شود! خداوند همواره در حال خلق كردن است؛ واين تفسير «وهو الخلّاق العليم» است كه در آيه‌ى 81