خبر دادن امام هادی از خلافت متوکل

کلینی رحمه الله با سند خود از خیران اسباطی نقل می‌کند که گفت:
در مدینه خدمت امام هادی علیه‌السلام رسیدم، فرمود: از واثق چه خبر داری؟ عرض کردم: فدایت شوم! در سلامتی کامل بود که از او جدا شدم، من از همه مردم دیدارم به او نزدیکتر است، ده روز پیش او را دیدم. فرمود: مردم مدینه می‌گویند که او مرده است، همین که فرمود: «مردم [می‌گویند]»، فهمیدم که خبر از خود حضرت علیه‌السلام است. سپس فرمود: جعفر [متوکل عباسی] چه می‌کرد؟ عرض کردم: با بدترین حال در زندان بود. فرمود: او فرمانروا شد، ابن‌زیاب [وزیر واثق] چه می‌کرد؟ عرض کردم: فدایت شوم! مردم با او بودند و فرمان، فرمان او بود. فرمود: بدان این رویداد برای او نامبارک بود. سپس اندکی سکوت کرد، و فرمود: مقدرات و احکام خدای سبحان بایستی جاری شود، ای خیران! واثق مرد، متوکل جعفر جای او نشست، و ابن‌زیات هم کشته شد. عرض کردم: فدایت شوم! چه زمانی؟ فرمود: شش روز پس از بیرون آمدن تو از سامرا.
مسعودی از خیران خادم، غلام فراطیس مادر واثق نقل می‌کند که گفت: در سال دویست و سی و دو هجری قمری به حج رفتم، و به خدمت امام هادی علیه‌السلام رسیدم، فرمود: حال مولایت - یعنی واثق - چگونه بود؟ عرض کردم: بیمار بود، شاید مرده باشد. فرمود: نمرده است، ولی بیماری را دارد، سپس فرمود: چه کسی جانشین او می‌شود؟ عرض کردم: پسرش. فرمود: مردم گمان دارند که جعفر [متوکل] است. عرض کردم: نه. فرمود: آری، جانشین او همین است که گفتم. عرض کردم: خدا، و پیامبر صلی الله علیه و آله و فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله راست می‌گویند. پس به همانگونه شد که امام علیه‌السلام فرمود.
و نیز از محمد بن عیسی، و او از ابوعلی بن راشد نقل می‌کند که گفت:
در سال دویست و سی و دو، امام هادی علیه‌السلام فرمود: این مرد - یعنی واثق - چه می‌کند؟ عرض کردم: بیمار است، یا مرده. فرمود: نمرده است، ولی چیزی نمی‌گذرد که می‌میرد.
و نیز می‌گوید: یکی از اهل مدائن به امام هادی علیه‌السلام نامه نوشت، و از او پرسید که از سلطنت متوکل چه مقدار مانده است؟ امام علیه‌السلام در پاسخ [، این آیات را] نوشت: بنام خداوند بخشنده مهربان، «هفت سال با جدیت زراعت می‌کنید، و آنچه را درو کردید، جز کمی که می‌خورید، در خوشه‌های خود باقی بگذارید [و ذخیره نمایید]، پس از آن، هفت سال سخت [و خشکی و قحطی] می‌آید، که آنچه را برای آن سال‌ها ذخیره کرده‌اید، می‌خورید، جز کمی که [برای بذر] ذخیره خواهید کرد، سپس سالی فرا می‌رسد که باران فراوان نصیب مردم می‌شود، و در آن سال، مردم عصاره [میوه‌ها و دانه‌های روغنی را] می‌گیرند [و سال پربرکتی است]. پس در اولین روزهای پانزدهمین سال، متوکل کشته شد.
روی الکلینی:
عن الحسین بن محمد، عن معلی بن محمد، عن الوشاء، عن خیران الأسباطی قال: قدمت علی أبی‌الحسن علیه‌السلام المدینة فقال لی: ما خبر الواثق عندک؟
قلت: جعلت فداک! خلفته فی عافیة، أنا من أقرب الناس عهدا به عهدی به منذ عشرة أیام.
قال: فقال لی: ان أهل المدینة یقولون: انه مات، فلما أن قال لی: الناس، علمت أنه هو، ثم قال لی: ما فعل جعفر؟ قلت: ترکته أسوأ الناس حالا فی السجن.
قال: فقال: أما انه صاحب الأمر، ما فعل ابن الزیات؟ قلت: جعلت فداک! الناس معه و الأمر أمره.
قال: فقال: أما انه شؤم علیه، قال: ثم سکت، و قال لی: لابد أن تجری مقادیر الله تعالی و أحکامه، یا خیران! مات الواثق وقد قعد المتوکل جعفر و قد قتل ابن الزیات، فقلت: متی جعلت فداک؟ قال: بعد خروجک بستة أیام [1] .
قال المسعودی: حدثنی خیران الخادم مولی فراطیس أم الواثق، قال: حججت سنة اثنتین و ثلاثین و مأتین، فدخلت علی أبی‌الحسن علیه‌السلام فقال: ما حال صاحبک - یعنی الواثق -؟ فقلت: وجع، و لعله قد مات.
قال: فقال: لم یمت ولکنه لما به، ثم قال: فمن یقال بعده؟ قلت: ابنه، فقال: الناس یزعمون أنه جعفر. قلت: لا، قال: بلی هو کما أقول لک، قلت: صدق الله و رسوله و ابن رسول الله، فکان کما قال [2] .
و روی أیضا: عن محمد بن عیسی قال: حدثنی أبوعلی بن راشد، قال: قال أبوالحسن علیه‌السلام فی سنة اثنتین و ثلاثین و مأتین: ما فعل الرجل - یعنی الواثق -؟ قلت: علیل او قد مات، قال: لم یمت ولکنه لا یلبث حتی یموت [3] .
و قال أیضا: کتب الیه رجل من أهل المدائن یسأله عما بقی من ملک المتوکل، فکتب علیه‌السلام: بسم الله الرحمن الرحیم (تزرعون سبع سنین دأبا فما حصدتم فذروه فی سنبله الا قلیلا مما تأکلون - ثم یأتی من بعد ذلک سبع شداد یأکلن ما قدمتم لهن الا قلیلا مما تحصنون - ثم یأتی من بعد ذلک عام فیه یغاث الناس و فیه یعصرون) [4] .
فقتل فی أول السنة الخامس عشر [5] .