اسم مكان: عبارتست از اسمى كه از فعل اخذ شده تا دلالت كند بر مكان وقوع فعل همچون: مسجد.

صيغه اسم زمان و مكان‌

هر فعل مضارعى كه مكسور العين باشد عين از اسم زمان و مكانش مكسور و در صورتيكه مفتوح يا مضموم باشد عين اسم زمان و مكان در هر دو صورت مفتوح است.

و گاهى از مضارع مضموم العين كلماتى بر وزن « مفعل » بكسر عين مى‌آيند مانند:

مشرق، مغرب، مرفق.

چنانچه گاهى از اين مضارع بفتح كسر عين آمده‌اند نظير:

مفرق (بفتح و كسر راء)، محشر (بفتح و كسر راء)، مسجد (بفتح و كسر جيم)، منسك (بفتح و كسر سين).

و گاهى از مضارعى كه بكسر عين باشد لغاتى به فتح و كسر عين آمده همچون:

مدبّ (بفتح و كسر دال يعنى محل جريان سيل)، مأوى (بفتح و كسر واو)، مزله (بفتح و كسر لام)، مضربه (بفتح و كسر راء).

ناگفته نماند كه اسم زمان و مكان از غير ثلاثى مجرّد بر وزن اسم مفعول آن باشد مانند:

مخرج، مستخرج، مقاتل، مدحرج، متدحرج، محرنجم.

اسم آلت و اوزان آن‌

اسم آلت: اسمى است كه از فعل اخذ ميشود تا دلالت كند بر وسيله‌اى كه با آن فعل واقع مى‌گردد و آن داراى سه وزن غالبى است:

1- مفعل/ مانند:/ محلب.

2- مفعال/ نظير:/ منشار.

3- مفعله/ همچون:/ مسرجه.