از متعدّى و دوّمى از لازم مشتق است ولى صفت مشبهه پيوسته از فعل
لازم گرفته ميشود.
2- صفت مشبهه هرگز صله براى الف و لام موصوله واقع نميشود بخلاف اسم
فاعل.
3- صيغه اسم فاعل قياسى بوده ولى صيغه صفت مشبهه تنها در عيوب و الوان
قياسى است كه بر وزن افعل مىآيد و در غير ايندو سماعى مىباشد.
4- شرط عمل در اسم فاعل آن است كه بمعناى حال يا استقبال باشد ولى در
صفت مشبهه اين امر شرط نيست.
5- اسم فاعل در عمل كردن با فعلش موافق و مطابق است در حاليكه صفت مشبهه
از اين نظر با عل مخالف مىباشد چه آنكه فعلش غير از مرفوع معمول ديگرى ندارد ولى
صفت علاوه بر فاعل كه مرفوع است معمول ديگرى بنام « تشبيه بمفعول» داشته كه منصوب
مىباشد.
6- صيغه اسم فاعل بر فعل مضارع جارى شده و بينشان وزن عروضى وجود دارد
يعنى در مقابل حركات، حركت و در قبال سكنات سكون واقع است همچون: ضارب و يضرب ولى
در صفت مشبهه اينطور نيست.
حكم صفت مشبهه
حكم صفت مشبهه آنستكه در معمولش وجوهى جايز است كه شرح آن چنين است:
صفت يا با الف و لام بوده يا مجرّد از آن مىباشد و در هر يك از
ايندو صورت معمولش يا با الف و لام بوده يا مضاف و يا خالى از اضافه و لام است و
از ضرب دو در سه مجموع شش صورت حاصل ميشود و در هر يك از وجوه ششگانه معمول را يا
مرفوع و يا منصوب و يا مجرور ميخوانند، پس مجموع صور هيجده مىشود و از اين هيجده
صورت دو صورت آن يعنى: