2- فعل قلب.

فعل جارحه: عبارتست از فعلى كه بواسطه اعضاء و جوارح جسمى صورت گيرد مانند: ضرب كه نوعا و غالبا با دست يا يكى ديگر از اعضاء واقع ميشود يا جاء و ذهب كه با پا صورت گرفته و امثال اينها.

فعل قلب: عبارتست از فعلى كه تحقّقش در خارج بوسيله قلب و امور باطنى باشد مانند: علم (دانست) ظنّ (گمان كرد) خال (خيال كرد) و امثال اينها و در اصطلاح به افعال قلوب معروف مى‌باشند.

شرح احكام افعال قلوب‌

براى افعال قلوب دو حكم مى‌باشد:

1- آنكه بر سر مبتداء و خبر داخل شده و هر دو را منصوب مى‌كنند تا مبتداء مفعول اوّل و خبر مفعول دوّم آنها باشد.

2- الغاء و تعليق.

تبصره‌

بايد توجّه داشت كه افعال قلوب افراد و مصاديق كثير و فراوانى دارند ولى تمام آنها عمل ياد شده را نداشته و بر سر مبتداء و خبر صرفا تعدادى از آنها داخل شده و آندو را نصب مى‌دهند و آنها عباتند از:

رأى (دانست)، خال (گمان كرد، علم‌يقين نمود، وجد (دانست)، ظنّ (پنداشت)، حسب (اعتقاد پيدا كرد)، زعم (پنداشت)، عدّ (پنداشت)، حجى (اعتقاد پيدا كرد)، درى (دانست)، جعل (اعتقاد پيدا كرد)، هب (گمان كرد)، تعلّم (بدان)، صار، جعل، خلق، وهب، ردّ، ترك، تخذ كه تمام بمعناى گرديد مى‌باشند.

الغاء و تعليق‌

مقصود از الغاء: آنستكه افعال قلوب از حيث لفظ و محلّ در مبتداء و خبر نتواند