تنبيه‌

بفعل حال و استقبال لفظ مضارع را اطلاق مى‌كنند زيرا مضارع در لغت بمعناى مشابه است و چون فعل مضارع از نظر اشتراك بين دو معناى حال و استقبال و اراده هر يك بخصوص بكمك قرينه شبيه باسم است از اينرو آنرا باين نام موسوم كرده‌اند.

تقسيم فعل ماضى‌

فعل ماضى بر سه قسم است:

1- ماضى استمرارى: و آن فعلى است كه دلالت كند بر استمرار عملى در زمان گذشته و در زبان تازى براى ساختن آن از ماده « كان » استفاده مى‌كنند باين نحو كه مادّه مطلوب از فعل را مطابق صيغه مورد نظر بعد از « كان » قرار ميدهند مشروط باينكه اين ماده با فعل مطلوب از نظر صيغه متّحد باشد، بنابراين اگر بخواهيم بگوئيم:

من در زمان گذشته بطور استمرار مى‌نوشتم، بايد بگوئيم:

كنت اكتب.

2- ماضى نقلى: آنستكه دلالت كند بر انجام كارى در گذشته نزديك بزمان حال و در زبان عربى براى مثبت آن صيغه مشخص و مخصوصى نيست.

بلى، براى نفى آن همان فعل جحد را استعمال مى‌كنند.

3- ماضى مطلق: آنستكه دلالت كند بر نفس انجام كارى در زمان گذشته بدون تقييد به استمرار يا قرب بزمان حال و يا بعدش از آن همچون اكثر افعال ماضى نظير:

ضرب، جلس، كسب.

تقسيم سوّم: عام- خاصّ‌

فعل از نظر توسعه و محدوديّت معنايش بر دو قسم است: