كرد.

كتاب يا اصل سليم كه به راستى رازى مرموز و اعجازى شگفت آن را از اين حوادث رهاند، به دليل اهميّت منحصر به فرد عقيدتى- كلامى- تاريخى آن، در بحرانهاى عقيدتى داخلى جوامع شيعه از سوى رهبران اماميّه دوره نخست عصر غيبت مورد استناد قرار مى‌گرفت، هر چند كه اين استناد بسيار ظريف و از روى احتياط كامل بود. ما در آثار سران اماميّه عصر غيبت؛ كلينى، نعمانى و صدوق و نيز بنيانگذاران خط اعتدال در تشيع اماميه دوره غيبت؛ مفيد، مرتضى و طوسى، احاديث سليم را مى‌بينيم. كلينى و نعمانى در استناد به ميراث دوره حضور از جمله كتاب سليم بيشتر تمايل نشان داده‌اند و طوسى نيز بيشتر از مفيد و مرتضى به احاديث سليم استناد كرده است چرا كه مى‌خواهد پاسخگوى بحران عقيدتى جوامع شيعه آغاز غيبت كبرى باشد و براى اين منظور استدلالهاى كلامى را كافى نمى‌داند. [1] تلاشهاى سران اماميّه در به رسميت شناخته شدن تشيّع از سوى خلافت و مذاهب رسمى تسنّن، با اعلام مواضع جديد كار ساز بود. تصحيح بيانيه رسمى عقيدتى صدوق از سوى مفيد و تعديل روايات راديكال و عطف آنها به اخبار ارجاف توانست از تنش كلامى- سياسى تاريخى ميان خلافت، مذاهب رسمى تسنّن و تشيّع اماميه بكاهد. نتيجه اين تلاشهاى مستمر كه از كلينى آغاز و تا طوسى ادامه داشت، يافتن حقّ حيات و حضور بود.

بايد دانست كه مشكل رهبران اماميّه تنها تعديل سياسى مواضع تشيّع در قبال گذشته و حال خلافت غصب نبود بلكه آنان از جريان غلوّ [2] به شدّت رنج مى‌بردند، بليّه و بحرانى كه بسيارى از حقايق را در صافى تصفيه ريخت و محو كرد. در همين مقطع سرنوشت ساز