در تمام ادوار خواهد بود. لذا قرآن همه مردم را به «تحدّى» و مبارزه طلبيده، و هماوردجويى وقتى درست است كه قرآن براى همه قابل فهم و استناد باشد، و معصومين هم براى هدايت جامعه بشرى آمده‌اند و عدل قرآن و مفسّر آن هستند. [1] و آن مشعل‌داران هدايت تنها براى نجات و هدايت مردم زمان خود نبوده‌اند.

اخبارى‌ها و ظاهر قرآن‌

عدّه‌اى از اخباريين مى‌گويند: ظاهر قرآن حجت نيست مگر زمانى كه اهل بيت آيه‌اى را تفسير و معنى كرده باشند. [2] به مبحث «اخبارى» و «كتاب» رجوع شود.

307. عامّ و خاصّ‌ [3]

اين بحث از بحث‌هاى مهم اصولى است، عام يعنى شامل و فراگير، و عموم يعنى شمول، در اصطلاح به مفهومى كه كليه افراد و مصاديق خود را شامل شود، عام گويند. مثال: تمام دانشمندان خادم بشريت‌اند؛ و خاصّ به مفهومى گويند كه شامل برخى از افراد و مصاديق باشد. آيا عام داراى الفاظ مخصوصى است به‌گونه‌اى كه استعمال آن الفاظ در خاص مجاز باشد يا خير؟ اكثر اماميه معتقدند كه براى عام الفاظ مخصوصى وضع شده است. [4] سيد مرتضى مى‌گويد: در شرع مقدّس عام داراى الفاظ مخصوصى است، اما در لغت الفاظ مخصوصى نداريم. بلكه اشتراك لفظى حاكم است. [5]

غزالى سه ديدگاه از علماى اهل تسنّن نقل مى‌كند [6]: 1. برخى قائل به توقف‌اند. 2. عدّه‌اى معتقدند الفاظ عام براى اقلّ جمع (2 يا 3) وضع شده‌اند. 3. اكثريت اهل تسنّن با اكثريت اماميه هم‌عقيده‌اند. و پنج دليل بر اين مطلب ارائه مى‌كند كه به جهت طولانى بودن سخن را كوتاه كرده و پژوهندگان به مأخذ مربوطه ارجاع داده مى‌شوند. برخى از الفاظ عموم در عربى عبارت‌اند از: كلّ، جميع، اجمعين، تمام، اىّ، دائما، مهما و اينما (شرطى)، متى (زمانى)، من و ما (شرطى، موصولى و استفهامى) كافّه، قاطبه، جمع معرّف به الف و لام، نكره در سياق نفى يا نهى، و برخى از الفاظ عموم در فارسى عبارت‌اند از: كليّه، كلّ، جميع، هر، تمام، همه براى عموم در كلام مثبت، هيچ و هيچ‌كس براى عموم در كلام منفى و ... در رابطه با الفاظى كه افاده عموم مى‌كند بحث‌هاى مهمّ و قابل‌