نگارنده، آرا و عقايد حكماى مشّاء و اشراق و عرفا را در اين مسأله نقل و جهات صحّت و سقم عقايد را بررسى نموده و بعد مذهب مختار خود را بيان مى‌نمايد.

و در آخر بحث، به نقل مطالب رساله «سبيل الرشاد» آقا على مدرس مى‌پردازد.

ان شاء اللّه تعالى اگر توفيق تحرير آنچه در نيت است دست دهد، نوشته حقير شايد مفصل‌ترين اثر در معاد باشد كه به مشرب صدر المتألّهين و اهل عرفان، تحرير شده است. «وَ اللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَ هُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ» [1].

بحث و تحقيق‌

نقل و تزييف‌

نقل طريقه و بيان مشرب محققان از حكما و فلاسفه مشّائى اسلامى و اعاظم از اساطين حكمت در دوره اسلامى يعنى اكابر از افاضل تابعان شريعت محمدى- قدّس اللّه أسرارهم و شكر اللّه مساعيهم.

بنابر مبناى محققان فلاسفه مشّاء و ممشاى حكيم فاضل ابو نصر فارابى و شيخ دانا ابن سينا و اتباع آنان از محققان حكماى مشائى و اشراقى در دوران با بركت اسلامى كه اعاظم آنان مانند فارابى و شيخ رئيس و بهمنيار و خواجه طوسى و مير داماد از مملكت عزيز ما برخاسته‌اند؛ و بنابر قواعد مقرر در فلسفه آنان، با برهان نمى‌توان معاد جسمانى را اثبات نمود. و بر طبق مرام آنان، در نفس، بعد از مفارقت از بدن، جهتى صالح از براى تعلق به ابدان نمى‌ماند. بنابر مسلك حكماى اشراقى اسلام- كه رئيس آنان و زنده كننده اين حكمت، شيخ سعيد شهيد شهاب الدين سهروردى است- نيز معاد جسمانى درست قابل تصحيح نيست [2].

[1]احزاب [33] آيه 4.

[2]برخى از دوستان، پيرامون مسأله معاد و عالم برزخ سؤالاتى نموده‌اند. و بعضى نيز مناقشات و اشكالاتى به مطالب رساله‌اى كه حقير در عالم مثال تحرير نموده است، فرموده‌اند، از قبيل عدم تماميت برخى از دلايل عقلى جهت اثبات برزخ و جواب خواسته‌اند. نامه‌اى نيز داشتم كه نويسنده،