در اين صورت نقل كلام به دليل دوم مى‌كنيم: اين دليل نيز خود يا قضيه‌اى است بديهى يا نظرى و متكى به دليل سوم، در صورت دوم نقل كلام به دليل سوم مى‌شود و به همين ترتيب ادامه مى‌يابد تا بالاخره يا به قضيه‌اى بديهى منتهى شود و يا به قضيه‌اى غيربديهى كه از مسائل آن علم نيست و طبعا در آن علم صحت آن مفروض و پذيرفته شده است و دليلى بر صحتش اقامه نشده است ولى در علم ديگرى كه اين قضيه از مسائل آن است به اثبات رسيده است. در غير اين صورت، هيچ مسئله‌اى از هيچ علمى قابل يقينى شدن و قابل اثبات نخواهد بود، زيرا براى جزمى شدن هر مسئله‌اى احتياج به بى‌نهايت دليل است كه تسلسل است و محال. پس براى يقينى شدن مسائل يك علم هم بايد سلسله‌اى قضاياى بديهى در دست داشت و هم غالبا سلسله‌اى قضاياى غيربديهى كه از مسائل آن علم نيستند ولى صحيح فرض شده‌اند. دسته اول اين قضايا را «اصول متعارف» و دسته دوم را «اصول موضوعه» مى‌گويند. در حقيقت، نقاط اصلى اتكاى علوم همين اصول هستند؛ بدون اين اصول حتى يك قضيه علمى هم قابل اثبات نيست و بكلى بايد از علوم دست شست.

بنابراين، اصول متعارف يك علم قضايايى هستند كه براهين آن علم بر روى آنها بنا شده است و خود آنها بديهى و غير قابل ترديدند و ذهن خلاف آن را جايز نمى‌داند؛ مانند اصل كلّ و جزء (كل هر شى‌ء از جزء آن بزرگتر است) و اصل مساوات (دو مقدار مساوى با يك مقدار خود باهم مساوى‌اند) و اصل امتناع تناقض در فلسفه و منطق؛ و اصول موضوعه يك علم قضايايى هستند كه برخى از دلايل آن علم متكى به آنهاست ولى خودبخود بديهى و جزمى نبوده ذهن خلاف آن را جايز مى‌شمارد و در عين‌حال در آن علم دليلى بر صحت آنها اقامه نشده است و صحت آنها فرض گرفته شده است، خواه اين اصول از مسائل علم ديگرى باشند و با دلائل مخصوص آن به تحقيق پيوسته باشند و خواه مطلقا جنبه فرضى و وضعى داشته و در هيچ علمى به اثبات نرسيده باشند. به اصول متعارف و اصول موضوعه «مبادى تصديقى» نيز مى‌گويند. در اينجا بايد به چند نكته اشاره كنيم:

1. به عقيده منطقدانان تعريف علم، موضوع علم، اثبات وجود براى موضوع علم، مبادى تصورى و تصديقى علم، بيان هدف و غايت علم و بالاخره امثال اين مباحث، هيچيك، از مسائل علم به‌شمار نمى‌آيند. زيرا در هيچيك از اين مباحث رابطه موضوع علم با عوارض ذاتيه‌اش بيان نشده است، لذا در كتب علمى قديم اكثر اين مباحث در مقدمه كتاب و جداى از