استحقاقين بر سبيل تأبيد، محال بُوَد؛ چه، استحقاق در صحت و استحالت، تبع وصول باشد و احباط به نزديك ما باطل است؛ چنان كه بيانش كرده شود. پس دليل مانع از ارتداد مؤمن اين است كه گفتيم؛ و ابليس هميشه كافر بود و منافق «وَكانَ مِنَ الْكافِرِينَ» [1] .
خلاصه گفتار او اين است. اجماع امت بر اين است كه مؤمن استحقاق ثواب دائمى دارد و كافر استحقاق عقاب دائمى؛ و جمع هميشگى ميان دو استحقاق محال است؛ زيرا استحقاق، مستلزم رسيدن به ثواب است. پس اگر ايمان بعد از كفر باشد، اسلام، گناهان قبل را محو مى كند: «الاسلام يجبّ ما قبله». [2] اما كفر بعد از ايمان باعث حبط ايمان نمى گردد؛ زيرا بر طبق گفته قرآن هر كس هموزن خَردلى كار خيرى انجام دهد، نتيجه و پاداش آن را مى بيند: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ» [3] .
وى همچنين هر جا مناسبتى پيش مى آيد، به طور گسترده در مورد امام دوازدهم سخن مى گويد، مثلاً در تفسير كلمه «غيب» در آيه «يُو?مِنُونَ بِالْغَيْبِ» [4] مى گويد: در تفسير اهل البيت آمده است كه منظور از غيب، حضرت مهدى است؛ زيرا او غايب موعود در كتاب و سنت است. آيه «وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ» [5] نيز از اين آيات است.

[1] تفسير ابوالفتوح، ج ۱، ص ۱۳۸ ـ ۱۳۹، و ج ۴، ص ۲۳۳.

[2] مستدرك الوسائل، ج ۷، ص ۴۴۸؛ شماره ۸۶۲۵؛ بحارالانوار، ج ۲۱، ص ۱۱۴.

[3] زلزال (۹۹): ۷.

[4] بقره (۲): ۳.

[5] «خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند وعده داده است كه حتماً آنان را در اين سرزمين جانشين [خود] قرار دهد؛ همان گونه كه كسانى را كه پيش از آنان بودند جانشين قرار داد». نور (۲۴): ۵۵ . خداوند در اين آيه به مؤمنان نيكوكار وعده داده كه آنان را جايگزين تمامى مستكبران در پهناى زمين نمايد و اين وعده حتمى است و جز در دوران ظهور حضرت مهدى تحقّق نخواهد يافت؛ زيرا در آن زمان است كه حاكميّت اللّه بر گستره زمين تحقّق عينى مى يابد.