جمع مخاطب را (كنيد ـ خوريد) و مانند آن به تاى مثنَّاة فوقيَّه قلب مى كرده اند؛ همچنان كه در بعضى از لهجه هاى خراسان نيز چنين بوده. بنابراين به جاى كنيد، كنيت و به جاى خوريد، خوريت مى گفته اند.
در بعضى لهجات ديگر، گويا اين دال را به كلِّى حذف كرده، به جاى كنيد و خوريد، كنى و خورى مى گفته اند. مثال هاى متعددى در اثناى تفسير به دست آمده كه نشان مى دهد كه شيخ تحت تأثير لهجه رى ذال آخر جمعهاى مخاطب را به تاء قلب و تاء را نيز حذف مى نمود و گاهى نيز به همان صورت جمع به كار مى برد؛ يعنى به هر دو شيوه تفنُّن مى كرد. گويى از نظر وى، كه نويسنده اى چيره دست و آگاه به صرف و نحو زبان فارسى بوده، استعمال هر دو صورت يكسان تلقّى مى گرديد و تفاوتى نداشت.
۲. مورد ديگر، وجود واژه هايى در تفيسر است كه تحت تأثير بعض لهجه هاى محلّى پيشاوند «ها» بر سر افعال درآمده؛ المقدسى در كتاب احسن التقاسيم نوشته:
زبان قومس و جرجان نزديك به يكديگر است و در زبانشان، هاء به كار مى برند و مى گويند: هاده و هاكُن (يعنى بده و بكن) و اين زبان را حلاوتى است (ص ۳۶۸).
اينك يادآور مى شوم كه اين «ها»، به همين صورت كه مورد اشاره صاحب كتاب احسن التقاسيم است و در نثر تفسير ابوالفتوح نيز شواهد متعدد بسيارى دارد، هم اكنون در لهجه هاى سمنان و دامغان و شاهرود و نيز در لهجه طبرستان مورد استعمال است و مردم اين نقاط «ها» در افعال به كار مى برند؛ مثلاً در شهميرزاد و بابل به جاى بده مى گويند: «هاده» و به جاى بكن مى گويند «هاكون هاكِن» و نيز هاگيتن به معنى گرفتن و هاگير به معنى بگير در لهجه سمنانى، و هائيتن به معنى گرفتن در لهجه طبرستان، و هايز به معنى بگير در همين لهجه و هاگتن (گرفتن)