نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 16 صفحه : 142
رستگارى مشروط به بقاء و دوام اين حالت است و از آنجا كه دوام و بقاء در مورد
همه توبهكنندگان مسلم نيست تعبير به" عسى" شده است.
بعضى از مفسران نيز گفتهاند اين تعبير (عسى) هنگامى كه از شخص كريم صادر شود
مفهوم آن قطعى بودن مطلب است و خداوند اكرم الاكرمين است.
***
آيه بعد در حقيقت دليلى است بر نفى شرك و بطلان عقيده مشركان، مىفرمايد:
" پروردگار تو هر چه را بخواهد خلق مىكند، و هر چه را بخواهد بر
مىگزيند" (وَ رَبُّكَ يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ يَخْتارُ).
آفرينش به دست او است و تدبير و اختيار و گزينش نيز به اراده و فرمان او است.
" آنها در برابر او اختيارى ندارند" (ما كانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ) [1] اختيار
آفرينش با او است، اختيار شفاعت به دست او، و اختيار ارسال پيامبران نيز به اراده
او است، خلاصه اختيار همه چيز بستگى به مشيت ذات پاك او دارد.
بنا بر اين نه از بتها كارى ساخته است، و نه حتى از فرشتگان و انبياء مگر به
اجازه او.
به هر حال اطلاق اختيار در اينجا دليل بر تعميم آنست، يعنى خداوند هم صاحب
اختيار در امور تكوينى است و هم تشريعى و هر دو از مقام خالقيت او سر چشمه
مىگيرد.
با اينحال چگونه آنها راه شرك مىپويند و چگونه به سوى غير خدا مىروند؟! لذا
در پايان آيه مىفرمايد:" منزه است خداوند و برتر و بالاتر است از شريكهايى
كه براى او قائل مىشوند" (سُبْحانَ
اللَّهِ وَ تَعالى عَمَّا يُشْرِكُونَ).
در رواياتى كه از طرق اهل بيت ع به ما رسيده آيه فوق به مساله اختيار
[1]" ما" در جمله" ما كانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ" نافيه است ولى بعضى احتمال دادهاند كه موصوله باشد و معطوف بر مفعول
محذوف" يختار" ولى اين احتمال بسيار بعيد است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 16 صفحه : 142