فربه بزرگ جثه‌اى را در دادگاه خدا حاضر مى‌كنند كه وزنشان حتى به اندازه بال مگسى نيست" [1]! چرا كه در اين جهان اعمالشان، افكارشان و شخصيتشان همه تو خالى و پوك بود.

و از اينجا روشن مى‌شود كه مردم در آنجا چند دسته‌اند:

1- گروهى بقدرى از نظر حسنات و اعمال صالح پربارند كه نيازى به توزين و حساب در كارشان نيست و بى حساب وارد بهشت مى‌شوند.

2- گروهى ديگر آن چنان اعمالشان حبط و باطل شده و يا بكلى فاقد عمل صالح هستند كه باز نيازى به توزين ندارند، آنها نيز بى حساب وارد دوزخ مى‌شوند!.

3- اما گروه سوم آنهايى هستند كه داراى حسنات و سيئات مى‌باشند، كارشان به وزن و حساب كشيده مى‌شود و شايد اكثر مردم داخل در اين قسم سوم هستند.

4- تفسير جمله" لا يَبْغُونَ عَنْها حِوَلًا".

" حول" (بر وزن ملل) معنى مصدرى دارد و به معنى" تحول" و نقل مكان است، همانگونه كه در تفسير آيات گفتيم" فردوس"، باغى از بهشت است كه بهترين نعمتها و مواهب الهى در آن جمع است، و به همين دليل بهترين نقاط آن جهان مى‌باشد: و لذا ساكنان آن هرگز تمناى نقل مكان از آن را نمى‌كنند.

ممكن است سؤال شود پس زندگى در آنجا به صورت يك نواخت و راكد خواهد بود و اين خود عيب بزرگ آن است.

در پاسخ مى‌گوئيم هيچ مانعى ندارد كه تحول و تكامل در همان منطقه تداوم داشته باشد يعنى اسباب تكامل در آنجا جمع است، و انسانها در پرتو اعمالى كه در اين‌

[1] تفسير مجمع البيان ذيل آيات مورد بحث.