افاده مى‌كند.

[معناى جمله:(فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ)]

البته اين وقتى است كه كلمه يكذبونك به تشديد قرائت شود، و اما بنا بر قرائت به تخفيف معنايش اين مى‌شود كه: غم مخور، زيرا اينان نمى‌توانند با اثبات دروغ بودن آنچه كه تو مردم را به آن دعوت مى‌كنى بر تو غلبه كرده و حجت تو را به وسيله حجتى ديگر ابطال نمايند، اينان كارى كه مى‌كنند اين است كه به آيات خدا ظلم نموده و آن را انكار مى‌نمايند. و سرانجام به سوى خدا بازگشت خواهند نمود.

(وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ) ظاهر سياق، اقتضا داشت كه بفرمايد و لكنهم و اگر از ضمير به اسم ظاهر عدول نموده و فرمود: و لكن الظالمين براى اين بود كه بفهماند انكار آنان ناشى از ظلمشان بود، نه از قصور و جهل و امثال آن، پس انكارشان جز ياغى‌گرى و ستم و طغيان چيز ديگرى نبوده، و به زودى خداوند مبعوثشان نموده به سوى او بازگشت مى‌كنند، التفاتى هم كه در آيه از تكلم (قد نعلم) به غيبت‌(بِآياتِ اللَّهِ) به كار رفته، به همين منظور بوده كه دلالت كند بر اينكه انكارشان از باب ستيزه و معارضه با مقام الوهيت و استعلاى بر آن بوده است، و حال آنكه اين مقام، مقامى است كه هيچ چيزى را تاب مقاومت آن نيست، و گرنه اگر افاده چنين معنايى منظور نبود جا داشت بفرمايد: بآياتنا .

در تفسير معناى اين آيه، وجوه ديگرى نيز گفته شده است:

يكى از آن وجوه، وجهى است كه از بيشتر مفسرين نقل شده كه گفته‌اند معناى آيه اين است كه: اينان اگر تو را تكذيب مى‌كنند معتقد به گفته خود نيستند. بلكه از روى عناد و در عين اعتقاد به راستگويى تو، به زبان تو را تكذيب مى‌كنند.

دوم- اين است كه اينان تو را تكذيب نمى‌كنند، بلكه در حقيقت مرا تكذيب مى‌كنند زيرا برگشت تكذيب تو به تكذيب من است، و تو تنها تكذيب نشده‌اى.

اين وجه بى شباهت به وجهى كه ما در معناى آيه ذكر كرديم نيست، و ليكن عين آنهم نيست.

در هر صورت، اين وجه و وجه اولى كه از اكثر مفسرين نقل شده وقتى صحيح است كه يكذبونك با تشديد قرائت شود.

سوم- اينكه اينها هرگز مصادف با دروغ تو نشده و از تو دروغ نشنيده‌اند، چون عرب از اينگونه تعبيرات دارد مثلا در جايى كه مى‌خواهد بگويد: ما صادفناهم جبناء- ما در نبردهايى كه با فلان قوم كرده‌ايم هرگز مصادف با جبن و بزدلى آنان نشده‌ايم، مى‌گويند:

قاتلناهم فما اجبناهم و ليكن وجه صحيح همان بود كه ما در معناى آيه بيان نموديم.