نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 342
پس اگر هم بخواهيم سر
و صورتى به اين توجيه بدهيم بايد بگوييم: دسته اول كه شش نفرند، انبيايى هستند كه
از جهت داشتن ملك و رياست توأم با رسالت مشتركند. و دسته دوم كه چهار نفرند،
انبيايى هستند كه در داشتن زهد و اعراض از زخارف دنيا مشتركند. و دسته سوم كه آنان
نيز چهار تن مىباشند، انبيايى هستند كه خصوصيت مشتركى نداشته و ليكن هر كدام
امتحان بزرگى مخصوص به خود داشتهاند- و خداوند داناتر است.
اشكال ديگرى
كه به گفته صاحب المنار وارد است اين است كه وى موسى و هارون را بر ايوب و يوسف، و
آن دو را بر داوود و سليمان برترى داده بى اينكه دليلى داشته باشد. و همچنين
صلاح را به معنى زهد و احسان گرفته كه اين نيز دليل قابل اعتمادى ندارد.
(وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ) اين تعبير، گفتار
قبلى ما را مبنى بر اينكه هدايت الهى در سلسله آبا و ابناى بشر در هيچ جا قطع
نشده، تاييد مىنمايد، براى اينكه ذريات را كه همان نسل آينده است
با آباء كه نسل گذشته است توأم ذكر نموده و فرموده كه آيندگان نيز در
داشتن هدايت با حاضرين به پدرى يا پسرى يا اخوت اتصال دارند.(وَ
اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ) راغب در
مفردات خود مىگويد: جبيت الماء فى الحوض به معناى اين است كه من آب
را در حوض جمع كردم، و به همين مناسبت حوض را كه مجمع آب است جابية
مىنامند و جمع آن جواب است و در قرآن كريم اين كلمه در جمله(وَ جِفانٍ كَالْجَوابِ) بكار رفته است. و همين ماده را به طور
استعاره در جمعآورى ماليات استعمال نموده، اين عمل را جباية الخراج
مىنامند، و به همين معناى استعارى در آيه(يُجْبى إِلَيْهِ ثَمَراتُ
كُلِّ شَيْءٍ) آمده است.
آن گاه
مىگويد: اجتباء به همان معناى جمع كردن است، و ليكن نه هر جمع كردنى
بلكه برگزيدن و انتخاب كردن، و به اين معنا است جمله(فَاجْتَباهُ رَبُّهُ) و اجتباء و برگزيدن خدا يك بنده را به اين
است كه او را به فيض الهى خود اختصاص داده در نتيجه انواع نعمتها خود به خود و
بدون زحمت به سويش سرازير گردد، و اين موهبت مخصوص انبيا و بعضى از صديقين و شهداء
كه همرتبه انبيااند مىباشد. اين كلمه در چند جاى قرآن آمده از آن جمله
فرموده: (وَ كَذلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ)- و اين چنين
پروردگارت ترا برمىگزيند و فرموده:
(فَاجْتَباهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ)- پروردگارش او را
برگزيد و از صالحين قرارش داد و نيز فرموده:(وَ
اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ) و در جاى
ديگر فرموده:( ثُمَّ اجْتَباهُ)
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 342