نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 231
در اينجا ابراهيم بر
او سلام كرده و وعده طلب مغفرتش را مىدهد، باشد كه به طمع اين معنا ايمان آورده و
سعادت يابد:(قالَ سَلامٌ
عَلَيْكَ سَأَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبِّي إِنَّهُ كانَ بِي حَفِيًّا وَ أَعْتَزِلُكُمْ
وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ أَدْعُوا رَبِّي عَسى أَلَّا أَكُونَ
بِدُعاءِ رَبِّي شَقِيًّا)[1].
[استغفار و
دعاى ابراهيم (ع) براى آزر، دعاى صورى بوده و در دنيا واقع شده، نه در آخرت براى
شفاعت]
آيه دوم
بهترين شاهد و قرينه است بر اينكه مقصود ابراهيم از استغفار، استغفار در دنيا
بوده، نه شفاعت در آخرت، هر چند كافر از دنيا برود.
قرآن كريم
سپس وفاى به وعدهاش را در باره استغفار براى پدرش حكايت نموده، چنين مىفرمايد:(رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ وَ اجْعَلْ لِي لِسانَ
صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ وَ
اغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كانَ مِنَ الضَّالِّينَ وَ لا تُخْزِنِي يَوْمَ
يُبْعَثُونَ يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ
بِقَلْبٍ سَلِيمٍ)[2].
از
جمله: (إِنَّهُ كانَ مِنَ الضَّالِّينَ)- او از گمراهان
بود استفاده مىشود كه اين دعا را بعد از مرگ پدر و يا بعد از جدايى از او
كرده است، چنان كه تعبير بلفظ كان دلالت بر اين مطلب مىكند.
از ذيل كلامش
نيز استفاده مىشود كه دعاى مزبور جدى نبوده بلكه صورت دعايى بوده، كه مىخواسته
به آن وسيله به عهدى كه با او كرده بود وفا كرده باشد، چون از يك طرف مىگويد:
پروردگارا اين گمراه را بيامرز. و از طرفى ديگر مىگويد: روز قيامت روزى است كه
مال و فرزندان به كار نمىآيد و تنها در آن روز قلب سليم نتيجه مىبخشد.
اتفاقا همين
نكاتى را كه ما به كمك شواهد و قرائن از آيه مىفهميم قرآن خود صريحا
[1] ابراهيم گفت: سلام بر تو، به زودى از پروردگارم برايت طلب
مغفرت مىكنم، او به من مهربان است و من از شما و آنچه كه غير خدا مىپرستيد دورى
و كنارهگيرى مىكنم، و خداى خود را مىخوانم و اميدوارم كه چون او را بخوانم مرا
از درگاه لطفش محروم نگرداند. سوره مريم آيه 48
[2] پروردگارا مرا حكمى ارزانى دار و به بندگان صالح خود ملحقم
ساز، و براى من زبان راستگويى در ميان آيندگان قرار ده، و مرا از وارثان بهشت نعيم
بنماى، و بيامرز پدر مرا، زيرا وى از گمراهان بود، و روزى كه مردگان بر پا مىشوند
مرا خوار مكن، روزى كه نه مالى و نه فرزندانى، هيچكدام سودى نمىبخشد، مگر كسى كه
با قلبى سليم پيش خدا آيد. سوره شعرا آيه 89
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 231