دادن در روزگار سخت هم سوگند شود خود او نيز از كفار مى‌شود، صرف نظر از اينكه معنايى است مبتذل، عبارت آيه آن را نمى‌رساند، مگر آنكه قيودى از پيش خود بر عبارت آيه اضافه كنيم.

و به فرض كه آيه مورد بحث خواسته باشد از هنگام نزول خود اعلام بدارد كه ديگر مسلمانان با كفار پيمان و عهدى و سوگندى بر قرار نسازند طبق عادتى كه قرآن كريم دارد اشاره‌اى به حكم سابق مى‌كند تا جانب حكم مشروع قبلى و نيز سيره جاريه رسول خدا 6 را كه تا كنون جارى بوده احترام بگذارد، هم چنان كه در آيات زير اين رسم و عادت قرآن به چشم مى‌خورد، توجه فرمائيد:(إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا)[1]،(فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا)[2]،(لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ)[3] و آياتى ديگر از اين قبيل.

پس تا اينجا به خوبى روشن شد كه نه لغت در مفردات آيه از معنايى كه ما براى ولايت كرديم بيزار است و نه سياق آيه، بلكه اگر بيزارى در كار باشد از معناى ديگر ولايت بيزار است.

و اما اينكه گفتند: مراد از جمله:(الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ) منافقين هستند به زودى خواهد آمد كه سياق با اين نظريه مساعدت ندارد.

پس حاصل كلام اين شد كه مراد از جمله:(لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَ النَّصارى‌ أَوْلِياءَ) نهى از دوستى با يهود و نصارا است، دوستى به حدى كه باعث كشش روحى بين مسلمين و اهل كتاب شود و در نتيجه اخلاق اهل كتاب در بين مسلمين راه يابد چون چنين دوستى سر انجام سيره دينى جامعه مسلمان را كه اساس آن پيروى از حق و سعادت انسان‌ها است، دگرگون ساخته، سيره كفر در بين آنان جريان مى‌يابد كه اساسش پيروى از هواى نفس و پرستش شيطان و خروج از راه فطرى زندگى است.

و اگر در جمله مورد بحث، اهل كتاب را تعبير به يهود و نصارا كرد، همانطور كه در

[1] مشركين پليدند و ديگر بعد از امسال حق ندارند به مسجد الحرام نزديك شوند. سوره توبه، آيه 28 .

[2] حال ديگر مى‌توانيد با زنان بياميزيد و رزقى را كه خدا برايتان مقدر كرده، طلب كنيد بخوريد و بنوشيد. سوره بقره، آيه 187 .

[3] از اين به بعد ديگر ازدواج جديد با زنان براى تو حلال نيست و نيز حلال نيست كه يكى از زنان فعلى خود را طلاق گفته، به جاى او زنى ديگر انتخاب كنى. سوره احزاب، آيه 52 .