(عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ )[1]، و در يك آيه قبل نيز فرموده بود:(يَسْئَلُونَكَ ما ذا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّباتُ)، و لحن سؤال و جواب در آن روشن‌ترين دليل است بر اينكه حلالها منحصر در طيبات است، و همچنين در اول آيه مورد بحث فرمود:(الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّباتُ)، كه چون مقام منت‌گذارى بود به خوبى دلالت بر حصرى كه در آيه قبل بود دلالت مى‌كند.

و اگر تحريم ذبائح كفار از باب ميته بودن نيست بلكه از اين بابت است كه كفار قربانيهاى خود را به نام غير خدا قربانى و ذبح مى‌كنند، مثلا بنام بت‌هايشان سر مى‌برند، در اين صورت نيز همان اشكال عود مى‌كند، كه چه فرق است بين اينكه حيوانى را بنام بت ذبح كنند و يا به طريقى منسوخ كه مورد رضاى خدا نيست سر ببرند؟.

صاحب المنار سپس در فرق بين ذبيحه اهل كتاب و ذبيحه بت‌پرستان گفته: شارع اسلام بدان جهت كه مسلمانان صدر اسلام قبلا مشرك بودند و حيوانات خود را بنام بت‌هايشان سر مى‌بريدند در نهى آنان از اين عمل تشديد كرد، تا مسلمانان به تبع عادت در اين باب سهل‌انگارى نكنند، و اما اهل كتاب از آنجا كه در خوردن گوشت ميته و سر بريدن حيوانات بنام بت‌ها دورتر از مسلمانان مسبوق به شرك بودند، لذا شارع متعرض حكم ذبيحه آنان نشد،[2] اين هم فراز ديگرى از گفته‌هاى صاحب المنار.

و گويا فراموش كرده كه از اهل كتاب نصارا گوشت خوك مى‌خورند، و خداى تعالى متعرض اين عمل آنان شده و در نهى از آن تشديد كرده، علاوه بر اين مسيحيان همه آنچه را كه مشركين مباح مى‌دانستند مى‌خوردند، زيرا به عقيده آنان همين كه مسيح خود را فداى بشر ساخت كافى است در اينكه بشر هر چه را كه ميل دارد بخورد و هر كارى را كه خواست بكند، از اين هم كه بگذريم گفتار المنار يك استحسان سست و سخيفى است كه به هيچ دردى نمى‌خورد، و در تفسير كلام خداى تعالى و فهم معانى آيات آن، به امثال آن اعتماد نمى‌شود و همچنين هيچ حكمى از احكام دين خداى تعالى با استحسان اثبات و نفى نمى‌گردد.

وى در فرازى ديگر مى‌گويد: و نيز رفتار اسلام با مشركين و با اهل كتاب يكسان نبوده، نسبت به مشركين معامله‌اى خشن و سخت مى‌كرد، تا در جزيرة العرب احدى از مشركين باقى نماند و همگى داخل در اسلام بشوند، ولى رفتار خود را با اهل كتاب ملايم ساخت، آن گاه به عنوان شاهد بر گفته خود مواردى از فتاواى صحابه را نقل كرده، كه به اهل كتاب اجازه‌

[1] و همه طيبات را براى آنان حلال و همه خبائث را بر آنان حرام نمود. سوره اعراف آيه 157 .

[2] تفسير المنار ج 6 ص 78.