نگفته بود: كه من شما را خلق كرده‌ام، پس به جاى خدا بر من بندگى كنيد. و ليكن فرموده بود:

براى من ربانى شويد، يعنى علمايى ربانى.[1] مؤلف قدس سره: در بيان قبلى ما قرائنى گذشت كه اين حديث را تاييد مى‌كند، و اينكه امام فرمود: نگفته بود من شما را خلق كرده‌ام ... بمنزله احتجاج است بر اينكه چنين چيزى را نگفته بوده. چون اگر گفته بود مرا بپرستيد ! بايد قبلا خبر داده باشد كه آفريدگار شما منم، و چنين خبرى نداده است.

و نيز در همان كتاب در تفسير آيه:(وَ لا يَأْمُرَكُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلائِكَةَ وَ النَّبِيِّينَ أَرْباباً ...) آمده كه امام فرمود: در قديم قومى بودند كه ملائكه را مى‌پرستيدند و قومى از نصارا معتقد بودند كه عيسى رب و خدا است. و يهود معتقد بودند عزيز پسر خداست. لذا خداى تعالى فرمود: عيسى شما را دستور نمى‌دهد كه ملائكه و پيامبران را ارباب خود بگيريد.[2] مؤلف قدس سره: بيان اين نيز گذشت.

و در الدر المنثور است كه ابن اسحاق، و ابن جرير، و ابن منذر، و ابن ابى حاتم، و بيهقى در كتاب دلايل ، از ابن عباس روايت كرده‌اند كه گفت: ابو رافع قرظى (از بنى قريظه كه قبل از ورود به اسلام از يهوديان آنجا بوده.) گفت: وقتى احبار يهود و نصاراى نجران نزد رسول خدا ص جمع شدند، و آن جناب ايشان را به اسلام دعوت كرد، گفتند اى محمد آيا مى‌خواهى ترا بپرستيم آن طور كه نصارا عيسى بن مريم را مى‌پرستند؟، مردى از نصاراى نجران كه لقب رئيس به او داده بودند نيز همين سؤال را كرد و گفت: آيا از ما اين را مى‌خواهى؟

رسول خدا ص فرمود: معاذ اللَّه، پناه مى‌برم بخدا از اينكه غير خدا را بپرستيم و يا مردم را به پرستش غير او دستور دهيم، خداى تعالى مرا به چنين چيزى مبعوث نكرده، و چنين دستورى به من نداده است. دنبال اين پاسخ بود كه اين آيه نازل شد:(ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُؤْتِيَهُ اللَّهُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُوا عِباداً لِي مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ كُونُوا رَبَّانِيِّينَ بِما كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتابَ وَ بِما كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ. وَ لا يَأْمُرَكُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلائِكَةَ وَ النَّبِيِّينَ أَرْباباً أَ يَأْمُرُكُمْ بِالْكُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ)[3].

و نيز در همان كتاب آمده: كه عبد بن حميد از حسن روايت كرده كه گفت: بمن خبر دادند كه مردى به رسول خدا ص گفته: يا رسول اللَّه، اينكه درست نيست كه به‌

[1] ( 1 و 2) تفسير قمى ج 1 ص 106 ط قم.

[2] ( 1 و 2) تفسير قمى ج 1 ص 106 ط قم.

[3] در المنثور ج 2 ص 46 ط بيروت.