بحث روايتى [ (روايتى در باره تخفيف تهجد شبانه، قرائت قرآن، تجارت، قرض به خدا، و ...)]

در تفسير قمى در روايت ابى الجارود از امام باقر (ع) آمده كه در تفسير آيه‌(إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى‌ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ) فرمود: رسول خدا 6 اين عمل را انجام داد، و مردم را به آن بشارت داد، ولى بر آنان دشوار آمد و(عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ)، و خداى تعالى دانست كه ضبط يك سوم و نصف و دو سوم براى مردم دشوار است، يك مسلمان نيمه شب از خواب برمى‌خيزد، در حالى كه نمى‌داند (شب در اين فصل)، چه ساعتى نصف يا ثلثان مى‌شود، و چه بسا براى درك آن ساعت‌هاى معين تا به صبح بيدار بماند. لذا خداى تعالى اين آيه را نازل كرد:( إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ‌) ...(عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ ) و فرمود: خدا مى‌داند كه شما نمى‌توانيد نصف و ثلث را به دست بياوريد. و لذا اين آيه شريفه آن حكم را نسخ كرد،(فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ) و بدانيد كه هيچ پيغمبرى نيامده مگر اينكه نماز شب را در خلوت مى‌خواند، و هيچ پيغمبرى اين نماز شب را در اول شب بجا نمى‌آورد[1].

مؤلف: حاصل روايت اين است كه صدر سوره نماز شب را واجب كرده، و ذيلش آن را نسخ كرده. البته قريب به اين معنا از طرق اهل سنت هم از ابن عباس و غيره روايت شده كه ما در بيان سابقمان درباره نسخ صحبت كرديم.

و در مجمع البيان است كه حاكم ابو القاسم ابراهيم حسكانى، به سند خود از كلبى از ابى صالح از ابن عباس روايت كرده كه در مورد جمله‌(وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ) گفته است.

منظور على و ابو ذر است‌[2].

و در همان كتاب است كه در ذيل جمله‌(فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ) گفته: از حضرت رضا از پدرش از جدش (ع) روايت شده كه فرمود: حد اقل چيزى كه در قرائت قرآن براى شما ميسر است خشوع قلب و صفاى باطن است‌[3].

و در الدر المنثور است كه ابن ابى حاتم و طبرانى و ابن مردويه، از ابن عباس از رسول خدا 6 روايت كرده‌اند كه در ذيل‌(فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ)

[1] تفسير قمى، ج 2، ص 392.

[2] مجمع البيان، ج 10، ص 381.

[3] مجمع البيان، ج 10، ص 382.