نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 600
تامل و دقت مىكنند، اگر ديدند نيتشان خالص براى
خدا است، انفاق مىكنند، و اگر ديدند چيزى از ريا هم با خدا در دلشان آميخته شده،
و خلاصه، هم خدا را در نظر دارد و هم ريا را، از انفاق خوددارى مىكنند.
بعضى ديگر
گفتهاند: تثبيت به اين معنا است كه نفس آدمى خود را براى اطاعت خدا آماده كند، و
بعضى گفتهاند: به معناى آنست كه آدمى نفس خويش را در منازل ايمان جاى دهد، يعنى
نفس را به بذل مال در راه خدا عادت دهد، و خواننده عزيز توجه دارد كه هيچيك از اين
معانى (جز به زحمت) با مطالب قبل آيه تطبيق نمىكند، (از توجيهى كه ما مىكنيم اين
عدم انطباق كاملا روشن مىشود) كه آن توجيه عبارت است از:
و خدا داناتر
است: خداى سبحان انفاق در راه خدا را بطور مطلق مدح كرد، (و فرمود: به دانهاى
مىماند كه چنين و چنان شود) سپس بنايش بر اين شد كه دو قسم انفاق را كه نمىپسندد
و ثوابى بر آن مترتب نمىشود استثنا كند، يكى انفاق ريايى كه از همان اول باطل
انجام مىشود و يكى هم انفاقى كه بعد از انجام آن، به وسيله منت و اذيت اجرش باطل
مىگردد و بطلان اين دو قسم انفاق به خاطر همين است كه براى خدا و در طلب رضاى او
انجام نشده و يا اگر شده نفس نتوانسته نيت خود را محكم نگه دارد، در اين آيه
مىخواهد حال عده خاصى از انفاقگران را بيان كند، كه در حقيقت طائفه سوم هستند و
اينان كسانى هستند كه نخست براى خاطر خدا انفاق مىكنند و سپس زمام نفس را در دست
مىگيرند و نمىگذارند آن نيت پاك و مؤثرشان دستخوش ناپاكىها گردد و از تاثير
ساقط شود و منت و اذيت و هر منافى ديگر، آن را تباه سازد.
پس روشن شد
كه مراد از(ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ) اين است كه انفاقگر
منظورش و قصدش خودنمايى و يا هر قصدى ديگر (كه نيت را غير خالص مىكند) نبوده
باشد، و منظور از(تَثْبِيتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ) اين است كه آدمى
زمام نفس را در دست داشته باشد، تا بتواند نيت خالصى را كه داشته نگه بدارد، و اين
تثبيت هم از ناحيه نفس است، و هم واقع بر نفس، سادهتر بگويم نفس هم فاعل تثبيت
است، و هم مفعول آن، پس كلمه تثبيتا از نظر تركيب، نحوى تميز است، و
حرف من نشويه (ابتدائيه) است، و انفسهم در معنا فاعل
تثبيت است، و آن نفسى كه مفعول قرار گرفته در تقدير است، و تقدير كلام تثبيتا
من انفسهم لانفسهم- نفسشان زمام نفس را در دست بگيرد ممكن هم هست كه
كلمه تثبيتا را مفعول مطلق براى فعلى بگيريم كه از ماده خودش باشد، آن
وقت تقدير چنين مىشود يثبتون أنفسهم لانفسهم تثبيتا .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 600