جمله قرآن كريم در باره مورچه زمان حضرت سليمان فرموده است:(قالَتْ نَمْلَةٌ يا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساكِنَكُمْ) مورچه‌اى بانگ زد: اى مورچگان به سوراخهاى خود برويد.[1] و نيز در باره هدهد سليمان ع مى‌فرمايد:(فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ) گفت: من به چيزى دست يافتم كه تو هرگز از آن خبر ندارى، و من از شهر سبأ خبرى يقينى آورده‌ام.[2] و نيز در باره وحيى كه خود خدا به بعضى از جانداران بى‌زبان كرده مى‌فرمايد:(وَ أَوْحى‌ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ) پروردگارت به زنبور عسل وحى كرد كه از سوراخ كوه‌ها و سقف خانه‌هايى كه مردم مى‌سازند و از شكاف درختان براى خود خانه‌ها بسازيد.[3]

[الفاظ ديگرى در قرآن كه به معناى قول و كلام نزديك مى‌باشد]

اين را هم بايد تذكر داد كه غير از لفظ قول و كلام الفاظ ديگرى در قرآن هست كه به معناى آن دو نزديك است، از قبيل لفظ وحى ، مانند آيه زير كه مى‌فرمايد:(إِنَّا أَوْحَيْنا إِلَيْكَ كَما أَوْحَيْنا إِلى‌ نُوحٍ وَ النَّبِيِّينَ) ما به سويت وحى كرديم آن چنان كه به انبيايى كه قبل از تو بودند وحى كرديم.[4] يكى ديگر، لفظ الهام است، كه در اين باره فرموده:(وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها، فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها) سوگند به نفس، كه آن را چه كامل آفريد، و سپس فجور و تقوايش را الهامش كرد.[5] يكى ديگر لفظ نبا است كه در آن باره فرمود:(قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ) گفت:

خداى دانا و با خبر مرا خبر داد.[6] يكى ديگر لفظ قص است، كه در آن باره فرموده:(يَقُصُّ الْحَقَّ) حق را مى‌سرايد.[7] و معناى سخن گفتن در همه اين الفاظ يعنى در وحى و الهام و نبا و قصه همان معنايى است كه در اول بحث گفتيم، و آن اين بود كه حقيقت معناى قول در اين موارد بايد باشد، و اثر

[1] سوره نمل، آيه 18

[2] سوره نمل، آيه 22

[3] سوره نحل، آيه 68

[4] سوره نساء، آيه 162

[5] سوره شمس، آيه 8

[6] سوره تحريم، آيه 3

[7] سوره انعام، آيه 57