معناى عاجز نبودن را مى‌دهد. اين كلمه تنها در مورد خداى تعالى بطور مطلق استعمال مى‌شود، و تنها در مورد او است كه مى‌توان بطور مطلق گفت قادر است، و اما غير خداى تعالى محال است كسى قادر مطلق باشد، هر چند كه لفظ قادر بطور مطلق در باره آن اطلاق بشود. پس هر گاه بخواهيم غير خدا را قادر بخوانيم حق كلام اين است كه بگوييم فلانى قادر بر فلان كار است. و اگر بگوييم فلانى قادر است، صرف تعبير است و گر نه معنايش مقيد است، چون آن كس، قادر بر كار معينى است، نه قادر مطلق. و به همين جهت است كه غير از خدا احدى به اين صفت توصيف نمى‌شود، مگر آنكه به ضدش نيز توصيف مى‌شود، چون غير خدا هر كه را فرض كنيم به هر كارى كه قادر باشد، از كارهاى ديگر عاجز است، تنها كسى كه بطور كلى عجز از او منتفى است و به هيچ وجه متصف به آن نمى‌شود، خداست.

و كلمه قدير به معناى آن فاعلى است كه هر چه بخواهد مى‌كند، و بر مقتضاى حكمت هم مى‌كند، نه زائد بر آن، و نه ناقص از آن، و به همين جهت صحيح نيست كه غير از خداى تعالى كسى به اين صفت متصف شود: انه على ما يشاء قدير- او است كه بر هر چه بخواهد قدير است . كلمه مقتدر نيز قريب المعناى با كلمه قدير است و به همين معنا است جمله (عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ) چيزى كه هست در غير خداى تعالى هم استعمال مى‌شود، و در غير خدا معنايش متكلف و مكتسب قدرت است، يعنى كسى كه براى به دست آوردن قدرت خود را به زحمت مى‌اندازد، و خود را قدرتمند وانمود مى‌كند.[1] و حقا خوب معنا كرده، چيزى كه هست در آنجا كه گفت و چون خداى تعالى با آن وصف شود معناى عاجز نبودن را مى‌دهد پيداست كه سهل‌انگارى نموده، چون صفات ذاتى خداى تعالى از قبيل حيات و علم و قدرت معانى ايجابى هستند، نه سلبى براى اينكه عين ذاتند، و معقول نيست معناى سلبى عين ذات باشد، مثلا معناى حيات، نداشتن مرگ، و معناى علم، نداشتن جهل، و معناى قدرت، نداشتن عجز باشد اين عقيده صابئين است، و لازمه‌اش اين است كه ذات خدا خالى از صفات كمال باشد.

پس حق مطلب اين است كه معناى قدرت در خداى تعالى نيز قدرت بر انجام هر كارى باشد كه اراده كرده، و لازمه آن اين است كه مطلق عجز از ساحت او نفى شود.

[بررسى مفاد آيه‌(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ ...) كه وجود ارتباط بين گناهان و مصائب دنيوى را افاده مى‌كند]

(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ) كلمه مصيبت به معناى هر ناملايمى است كه به انسان برسد، گويى از راه دور به‌

[1] مفردات راغب، ماده قدر .