(أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصِيراً، لَهُمْ فِيها ما يَشاؤُنَ خالِدِينَ)[1] و نيز فرموده:(لَهُمْ فِيها ما يَشاؤُنَ كَذلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ)[2].

پس اين پاداش زيادى غير از پاداش اعمال است و از آن عالى‌تر و عظيم‌تر است، چون چيزى نيست كه خواسته انسان به آن تعلق گيرد و يا با سعى و كوشش به دستش آورد، و اين عجيب‌ترين وعده‌اى است كه خدا به مؤمنين داده، و ايشان را به آن بشارت مى‌دهد، پس شما خواننده عزيز هم در آن دقت بيشترى بكنيد.

(وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ)- اين جمله استينافى يعنى ابتدايى و اول كلام مى‌باشد، و برگشت آن به تعليل دو جمله قبل است به مشيت خدا، نظير جمله‌(يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ) كه در سابق بيانش گذشت.

و حاصلش اين است كه ايشان اعمال صالحى انجام دادند و اجرى كه دارند برابر عملشان است، هم چنان كه ظاهر آيه‌(وَ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ)[3] و آيات ديگرى نظير آن همين است و ليكن خداى تعالى در برابر هر عملى از اعمال حسنه‌شان كه كرده‌اند پاداش بهترين عملى كه در آن باب هست به ايشان مى‌دهد، بدون اينكه در حسابشان مداقه‌اى بكند، و اين موهبت فضلى است از ناحيه خدا (بدون اينكه بنده مستحق آن باشد) تازه از اين بالاتر هم مى‌دهد، و آن چيزى است كه آن قدر اعلى و ارفع است كه درك و شعور بشرى از تصور آن عاجز است، اصلا تصورش را هم نمى‌تواند بكند، و در نتيجه آن را نمى‌خواهد، و اين نيز موهبتى و رزقى است حساب نشده.

و رزق از ناحيه خدا صرف موهبت است، بدون اينكه بنده مرزوق، چيزى از آن را مالك باشد، و يا مستحق و طلبكار از خدا باشد، اين خدا است كه مى‌تواند به هر كس هر چه بخواهد از آن رزق ارزانى بدارد.

چيزى كه هست خدا خودش وعده داده، و بر انجاز وعده‌اش سوگند هم خورده و فرموده:(فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ)[4] و با اين وعده مؤكد ايشان را مالك استحقاق اصل زرق كرده، يعنى همان مقدارى كه پاداش اعمالشان باشد و اما بيشتر از آن را تمليك ايشان‌

[1] يا جنت خلد كه پرهيزگاران وعده داده شدند، و پاداش و بازگشت‌گاه ايشان است، براى ايشان است آنچه بخواهند جاودانه. سوره فرقان، آيات 15 و 16.

[2] براى ايشان است در آنجا هر چه كه بخواهند، خدا متقين را اين چنين پاداش مى‌دهد. سوره نحل، آيه 31.

[3] هر نفسى در برابر آنچه كرده پاداش مى‌گيرد. سوره نحل، آيه 111.

[4] پس به پروردگار آسمان و زمين سوگند كه آن حق است. سوره ذاريات، آيه 23.