درخت (نيك) مثل زده و تشبيه كرده است و اين همان معناى اتخذ كلمة طيبة كشجرة ... است.

و اين كه فرمود: اصلها ثابت معنايش اين است كه: ريشه‌اش در زمين جاى گرفته و با عروق خود در زمين پنجه زده است و اينكه فرمود:(وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ) معنايش اين است كه شاخه‌هايى كه متفرع بر اين ريشه هستند، از قسمت بالا از آن جدا شده‌اند، و آسمان در لغت عرب، به معناى هر بلندى و سايه‌بان است و جمله‌(تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّها) يعنى همواره و در هر زمان به اذن خدا ميوه‌اش را مى‌چينى، و نهايت درجه بركت يك درخت اين است كه در تمام دوران سال و تا ابد، در هر لحظه ميوه بدهد.

[موارد اختلاف مفسرين در بيان معنى و مفاد مفردات آيه فوق الذكر]

مفسرين در اين آيه شريفه از چند جهت اختلاف كرده‌اند:

اول اينكه: مقصود از كلمه طيبة چيست؟ يكى‌[1] گفته: شهادت به وحدانيت خدا است. يكى گفته‌[2]: ايمان است. يكى گفته‌[3]: قرآن است، يكى‌[4] ديگر گفته:

تسبيح و تنزيه است. يكى‌[5] گفته: مطلق ثناى بر خداست. يكى‌[6] گفته: هر سخن خيرى است. بعضى‌[7] گفته‌اند: همه طاعتها است. يكى‌[8] هم گفته: مؤمن است.

دوم اينكه: مقصود از(كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ) چيست؟ يكى گفته‌[9]، درخت خرما است، كه اين قول بيشتر مفسرين است، ليكن ديگرى‌[10] گفته: درخت جوز هندى است. يكى گفته‌[11]: هر درختى است كه ميوه پاكيزه دهد، از قبيل انجير و انگور و انار، و بعضى‌[12]

[1] فخر رازى، ج 19، ص 120. به نقل از ابن عباس.

[2] مجمع البيان، ج 6، ص 312.

[3] روح البيان، ج 4، ص 414.

[4] كشاف، ج 2، ص 553.

[5] روح البيان، ج 4. ص 414.

[6] الدر المنثور، ج 4، ص 78، نقل از ابن جرير و او از عكرمه.

[7] مجمع البيان، ج 6، ص 312،

[8] كشاف، ج 2، ص 553، به نقل از رسول خدا6 و تفسير طبرى، ج 13، ص 136، به نقل از ابن عباس.

[9] فخر رازى، ج 19، ص 120.

[10] روح المعانى، ج 13، ص 214، به نقل از ابن مردويه و او از ابن عباس.

[11] كشاف، ج 2، ص 553.

[12] مجمع البيان، ج 6، ص 312.