گفته‌اند: درختى است كه داراى اوصافى باشد كه خداى تعالى بيان كرده، هر چند آلان موجود نباشد. سوم اينكه: مقصود از كلمه حين چيست؟ يكى گفته‌[1]: دو ماه است، ديگرى‌[2] گفته: شش ماه است. يكى‌[3] گفته: يك سال است. آن ديگرى‌[4] گفته: يك صبح و شام است. يكى‌[5] هم گفته: اصلا تمامى اوقات است.

و اما اگر بخواهيم به اين حرفها سرگرم بشويم از مباحث مهمى كه بايد پيرامون معارف كتاب خداوند بكنيم باز مى‌مانيم و نيز از وقوف بر مقاصد و اغراض آيات كريمه قرآن باز مى‌مانيم، لذا به اين حرفها نمى‌پردازيم.

[كلمه طيبه‌اى كه به شجره طيبه مثل زده شده اعتقادات قلبى صحيح (توحيد) است كه اخلاق حسنه و عمل صالح فروع و شاخه‌هايش مى‌باشند]

آنچه كه از دقت در آيات به دست مى‌آيد اين است كه: مراد از كلمه طيبه كه به درخت طيب تشبيه شده و صفاتى چنين و چنان دارد، عبارت است از عقايد حقى كه ريشه‌اش در اعماق قلب و در نهاد بشر جاى دارد زيرا خداى تعالى در خلال همين آيات، به عنوان نتيجه گيرى از مثلها مى‌فرمايد:(يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ ...).

و مقصود از قول ثابت هم، بيان كلمه است، البته نه هر كلمه‌اى كه لفظ باشد، بلكه كلمه از اين جهت كه بر اساس اعتقاد و عزم راسخ استوار بوده و صاحبش پاى آن مى‌ايستد، و عملا از آن منحرف نمى‌گردد.

و خداى تعالى نزديك به اين معنا را در آيه ديگرى، در چند جاى از كلامش خاطر نشان ساخته است. از جمله فرموده‌(إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ)[6] و فرموده:(إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا)[7] و نيز فرموده:

[1] مجمع البيان، ج 6، ص 313.

[2] فخر رازى، ج 19، ص 120 به نقل از ابن عباس.

[3] فخر رازى، ج 19، ص 120 به نقل از مجاهد و ابن زيد.

[4] الدر المنثور، ج 4، ص 77 و 78.

[5] فخر رازى، ج 19 ص 120 به نقل از زجاج و كشاف، ج 2، ص 553.

[6] آنهايى كه گفتند پروردگار ما خدا است، و پاى گفته خود هم ايستادند ترسى بر ايشان نيست و اندوهناك هم نمى‌شوند. سوره احقاف، آيه 13.

[7] كسانى كه گفتند پروردگار ما خدا است، و پاى گفته خود هم ايستادگى كردند، ملائكه يكى پس از ديگرى بر ايشان نازل شده( و اين بشارت راى مى‌آورند)، كه نترسيد و اندوهناك نشويد.

سوره حم سجده، آيه 30.