مؤاخذه خواهيد شد، و چيزى از آن به دردتان نمى‌خورد و از هيچ يك آن امور منتفع نخواهيد شد، و نيز علت اينكه: نفرمود: بزودى چه چيز را خواهيد فهميد و همين قدر فهمانيد كه سر انجام بدى در پيش دارند، براى اين بود كه مشركين نفهمند چه عذابى در پيش دارند و عذاب مذكور ناگهانى سر برسد، و چيزى ببينند كه هرگز احتمالش را نمى‌دادند و اين در تهديد دردناكتر است.

بعضى‌[1] از مفسرين گفته‌اند: لام در جمله‌(لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ) لام امر است، و مراد، تهديد به نحو تعجيز است. ليكن توجيهى است كه به زحمت قبول مى‌شود.

[مقصود از اينكه مشركين بخشى از روزى خود را نصيب‌(لِما لا يَعْلَمُونَ) قرار مى‌دهند]

(وَ يَجْعَلُونَ لِما لا يَعْلَمُونَ نَصِيباً مِمَّا رَزَقْناهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ).

مفسرين‌[2] گفته‌اند: اين آيه عطف است بر ساير جنايت‌هاى ايشان كه آيات گذشته بر آنها دلالت مى‌كرد، و تقدير كلام چنين است: مشركين علاوه بر آنچه برايتان گفتيم مرتكب مى‌شدند و براى چيزهايى كه علم نداشتند نصيبى قرار مى‌دادند .

و ظاهرا كلمه ما در جمله‌(لِما لا يَعْلَمُونَ) موصوله است، و مراد از آن همان آلهه ايشان است، و ضمير در لا يعلمون به مشركين بر مى‌گردد، و مفعول لا يعلمون حذف شده، و معناى جمله چنين است: مشركين براى آلهه خود كه خبر ندارند كه آن آلهه نفع و ضررى ندارند نصيبى از آنچه روزيشان كرده‌ايم قرار مى‌دهند.

و مقصود از اين قرار دادن، آن نذرى است كه براى بتهاى خود مى‌كردند، و در سوره انعام آن را چنين حكايت كرده است:(وَ جَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعامِ نَصِيباً فَقالُوا هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِمْ فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَ ما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلى‌ شُرَكائِهِمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ)[3]. اين وجهى است كه در تفسير آيه گفته‌اند، و ليكن پذيرفتنش بى زحمت نيست.

وجه ديگرى كه ممكن است گفته شود اين است كه عطف بر جمله يشركون باشد

[1] كشاف، ج 2، ص 612.

[2] روح المعانى ج 14، ص 166.

[3] و براى خدا از روئيدنيها و حيوانات كه آفريده نصيبى معين كردند و به گمان خودشان گفتند اين سهم براى خدا و اين سهم براى شريكان و بتان ما، پس آن سهمى كه از آن شريكانشان بود به خدا نمى‌رسيد و آنكه براى خدا بود به شريكان مى‌رسيد و حكمى سخت جاهلانه و ناشايسته مى‌كردند. سوره انعام، آيه 135.