[توضيح اينكه كفران نعمت غايت و غرض شرك ورزيدن مشركين است‌]

(لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ).

لام در ابتداى جمله، لام غايت است و چنين معنا مى‌دهد كه: مشركين براى اين شرك ورزيدند كه نعمتهاى ما را كفران كنند، و آن بلاهايى كه از ايشان برگردانديم شكر نگزارند.

و اگر كفران نعمت را غرض و نتيجه شرك ايشان قرار داد بدين جهت است كه اينان در مسير زندگى جز كفران، هدف ديگرى ندارند، تنها هدفشان كفران نعمتهاى خدا و ترك شكر او است، و اين بدان جهت است كه اشتغال به محسوسات و ماديات، در دلهايشان ملكه ماديگرى و دلبستگى به اسباب ظاهرى و استناد نعمتها به آن اسباب را ملكه راسخى قرار داده، و آن ملكه پرده ضخيمى ميان آنان و معرفت فطريشان شده، توحيد خدايشان در ربوبيت را از يادشان برده، در برخورد با هر نعمتى سبب ظاهرى آن را به ياد مى‌آورند و هيچ به ياد مسبب اسباب يعنى خداى تعالى نمى‌افتند، و قهرا در برابر همان اسباب خاضع گشته و از انقطاع آنها نگران مى‌شوند، ولى در برابر خدا نه خضوع دارند و نه خشوع و نه دلواپسى، پس گويا- و بلكه حتما- غايتى جز كفر به نعمت خدا و ترك شكر آن ندارند.

پس كفر به خداى سبحان غايت عمومى آنان در هر ثنائى كه داخل مى‌شوند و در هر عملى كه بجا مى‌آورند مى‌باشد، و اگر بعد از كشف ضر و رفع گرفتارى باز هم شرك مى‌ورزند و به ساير ارباب، دلبسته گشته و خاضع و خاشع آنها مى‌شوند براى اين است كه نعمت خدا را كفران كنند، و چون اين كفرانشان كه كفران دائمى است و بر آن اصرار ورزيده بر خدا استكبار مى‌ورزند با اينكه خداى سبحان فرموده:(لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ)[1]- غضب الهى را بر انگيخت تا آن تهديد را بكند لذا روى سخن را از رسول خدا 6 بسوى ايشان كه تا كنون غايب فرض شده بودند برگردانيده و بدون وساطت آن جناب به خود آنان خطاب كرده و فرمود: (فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ‌)- پس سرگرم باشيد كه بزودى خواهيد فهميد .

از اينكه در اينجا نفرمود: سرگرم چه باشيد، براى اين بود كه اطلاق كلام شامل همه ماديات شده و بفهماند كه بطور كلى به هر چيزى كه دل ببنديد بزودى در قيامت بر آن‌

[1] اگر شكر بگزاريد زيادتان مى‌دهم و اگر كفران كنيد عذابم شديد است. سوره ابراهيم، آيه 7.