آيه: ((سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‌، إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ‌): بزودى بتو قدرت خواندن ميدهيم، بطورى كه ديگر آن را فراموش نخواهى كرد مگر چيزى را كه خدا بخواهد). كه از آيات مكى است و قبل از آيه نسخ مورد بحث كه مدنى است نازل شده، فراموشى را از رسول خدا نفى مى‌كند و ميفرمايد: تو ديگر هيچ آيه‌اى را فراموش نميكنى، با اين حال ديگر چگونه انساء آيه‌اى از آيات شامل رسول خدا 6 ميشود؟

خواهى گفت: در آخر آيه هفتم از سوره اعلى، جمله:(إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ) آمده و از آن فهميده مى‌شود كه اگر خدا بخواهد، رسول خدا 6 نيز فراموش ميكند، در پاسخ مى‌گوئيم: اين استثناء مانند استثناء در آيه: ((خالِدِينَ فِيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ، إِلَّا ما شاءَ رَبُّكَ، عَطاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ)، در حالى كه همواره و جاودانه در آن بهشت‌ها هستند، ما دام كه آسمانها و زمين هستند، الا ما شاء ربك و اين عطائى است كه قطع شدن برايش نيست)[1] مى‌باشد كه در آيه‌اى قرار گرفته كه سه بار جاودانگى بهشتيان را تكرار كرده، هم با كلمه (خالدين) و هم با جمله:(ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ) و هم با جمله:(عَطاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ).

پس مى‌فهميم كه اين استثناء براى اين نيست كه بفهماند يك روزى اهل بهشت از بهشت بيرون ميشوند، بلكه تنها باين منظور آمده كه بفهماند خدا مانند شما انسانها نيست كه وقتى كارى از شما سر زد ديگر قدرت و اختيار قبل از انجام آن از دستتان بيرون مى‌شود، بلكه خدا بعد از انجام هر كار باز قدرت قبل از انجام را دارد، در آيه مورد بحث هم استثناء براى همين معنا آمده، نه اينكه بخواهد بگويد: تو آيات قرآن را فراموش نمى‌كنى، مگر آن آياتى را كه خدا بخواهد، چون اگر منظور اين بود، ديگر جمله: (فلا تنسى، پس ديگر فراموش نميكنى) معنا نداشت چون از اين جمله بر مى‌آيد كه فراموش نكردن يك عنايتى است كه خدا بشخص آن جناب كرده و منتى است كه بر آن جناب نهاده و اگر مراد اين بود كه بفرمايد: هر چه را فراموش كنى به مشيت خدا فراموش كرده‌اى، اختصاصى براى رسول خدا 6 نميشد چون هر صاحب حافظه‌اى از انسان و ساير حيوانات، هر چه را بياد داشته باشند و هر چه را از ياد ببرند، همه‌اش مشيت خدا است.

رسول خدا 6 هم قبل از نزول اين آيه و اين اقراء امتنانى كه آيه:(سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‌) وعده آن را مى‌دهد، هر چه بياد ميداشت و يا از ياد مى‌برد بمشيت خداى تعالى بود، و آيه نامبرده هيچ عنايت زائدى براى آن جناب اثبات نمى‌كند، در حالى كه ميدانيم در مقام اثبات چنين عنايتى است.

پس استثناء در آن جز اثبات اطلاق قدرت، هيچ منظورى ندارد مى‌خواهد بفرمايد ما قدرت‌

[1]- سوره هود آيه 108