بلكه از اين هم قدمى فراتر نهاده و تصديق كنيم كه:

«روى اصول مادى و ماترياليسم احتمال قبول اهالى حجاز دين تازه‌اى را مانند اسلام با آن مزاياى مخصوص؛ به مراتب بعيدتر از ساير نقاط بوده است».

2- وضع اقتصاد و تجارت اعراب‌

مورخين بزرگ، تجارت اعراب را در زمان‌هاى قديم ستوده‌اند و عربستان را يكى از مراكز تجارتى دنيا قلمداد كرده‌اند. ولى نبايد فراموش كرد كه پايگاه مهم اين تجارت را سرزمين آباد «يمن» و «شامات» معرفى مى‌كنند.

متاع‌هاى تجملى بسيار از قبيل عاج و ادويه خوشبو و براده‌هاى طلا و انواع عطريات به سوى يمن حمل مى‌شد، و همان‌طور كه سابقاً اشاره شد دستگاه تجمّلاتى اهالى يمن در رديف بهترين دستگاه‌هاى جهان بوده است.

انواع مال التجاره‌ها از «بابل» وارد «شام» و از آنجا به تمام نقاط حمل مى‌گرديد.

قسمتى از صادرات مهم يمن، محصولات زراعتى آنجا بود كه به نقاط مختلف فرستاده مى‌شد. حتى امروز يكى از منابع مهم ثروت آنجا قهوه‌اى است كه در آن سرزمين به عمل مى‌آيد. البتّه قهوه در ساير نقاط نيز به عمل مى‌آيد ولى مطلعين اظهار مى‌دارند كه قهوه يمن بهترين قهوه‌هاست، لذا هر ساله مقدار زيادى از آن را به نقاط دور و نزديك حمل مى‌كنند.

تجارت‌گاه مهم يمن بندر مكاست. بندر عدن كه در ساحل غربى درياى عمان قرار گرفته نيز در زمان «قديم» از بنادر «بزرگ» به شمار مى‌رفته و يكى از مراكز مهم تجارتى بوده است. به طورى كه «ادريسى‌» مورخ شهير و جغرافى‌دان قرن (12) ميلادى در كتاب جغرافياى خود درباره آن مى‌نويسد:

انواع و اقسام مال التجاره‌ها وارد عدن مى‌شود مانند تيغه‌هاى شمشير جوهردار، پوست ساغرى، مشك، زين اسب، فلفل معطر و غير معطر، پارچه‌هاى علفى، مخمل‌هاى نفيس، عاج، قلع، و اقسام نى و نظاير آنها».

رقيب اعراب در تجارت با هندوستان، اهالى بابل بوده‌اند و آنها هم از راه خشكى و هم از راه خليج فارس با هندوستان روابط تجارتى داشتند. كاروان هايى كه از بابل براى شام حركت مى‌كردند شهر «بعلبك‌» و تجارتگاه «پالمور» و شهر «دمشق‌» را ملاقات مى‌كردند.

در سرزمين حجاز مراكز تجارتى نيز كم و بيش وجود داشته و قافله‌هايى از راه‌هاى مكّه و مدينه به طرف شام در رفت و آمد بوده‌اند ولى در عين حال آن اهميّتى كه نظر مورخين را به خود جلب كند دارا نبوده‌اند فقط نقطه‌اى كه مورد توجه آنان واقع شده و نام آن را با اهميّت ياد كرده‌اند شهر قديمى «پترا» بوده است كه در ازمنه سابقه از مراكز تجارتى به شمار مى‌رفته و مخصوصاً اهالى يمن، كندر و عطريات به آنجا مى‌بردند