«يمن»-
همانطور كه سابقاً گفته شد، بخش جنوب غربى شبه جزيره عربستان را يمن مىنامند. به
جرأت مىتوان گفت: به همان اندازه كه وضع جغرافيايى سرزمين حجاز نامساعد و وضع
تاريخ آن تاريك و خالى از سطور درخشان است، اوضاع طبيعى و سوابق تاريخى ناحيه
«يمن» مساعد و جالب توجه است.
دكتر «گوستاولوبون»
خاورشناس و مورخ معروف فرانسوى كه شرق را به خوبى سياحت كرده، درباره اين نقطه
چنين مىنويسد:
«در تمام عربستان نقطهاى خرمتر و حاصلخيزتر از
يمن نيست. اهالى آنجا مردمانى تجارت پيشه و عدهاى هم به كار كشاورزى اشتغال
دارند. يمن از قديم با مصر و هند و ايران روابط تجارتى داشته است. يكى از شهرهاى
مهم آن «صنعا» است.
ادريسى مورخ
شهير قرن 12 ميلادى درباره شهر «صنعا» مىنويسد:
آنجا
دارالسلطنه عربستان و پايتخت سلاطين يمن است. ابنيه و قصور سلطنتى اين (شهر معروف
تمام دنيا است، علاوه بر اين عمارات عديده ديگرى وجود دارد كه باغها و بساتين پر
طراوت و نهرها از هر طرف احاطه كرده است» ...
«منازل و مساكن معمولى شهر با سنگهاى تراشيده
بنا شده، و درهاى آنها از شيشه است، بيست مسجد كه گلدستهها و منارههاى آنها با
طلا زينت يافته در آنجا وجود دارد، و شهر به واسطه آنها مقام شهرت را حائز و بر
رونق آنها افزوده است» ...
اين سخن
اگرچه مربوط به وضع يمن در ازمنه بعد از ظهور اسلام است ولى از آن مىتوان تا
اندازهاى اوضاع آنجا را در زمانهاى مقارن پيدايش اسلام نيز بدست آورد.
به طور كلى
از مطالب حيرتآورى كه مورّخين شرق و غرب درباره يمن نوشتهاند استفاده مىشود كه
مردم اين سرزمين در زمانهاى گذشته، در رديف متمدنترين مردم جهان بودهاند، و اين
قسمت از شبه جزيره عرب از زرخيزترين نقاط به شمار مىرفته است.
آثار
شگفتآورى كه در حفارىها و كاوشهاى اخير، توسّط خاورشناسان اروپايى، در قسمتهاى
مختلفه يمن مانند مأرب، صنعا، خربيه، حرم بلقيس
و معبد ماه بدست آمده، مندرجات تواريخ را تأييد
مىنمايد و نقوش عجيب آن امروز زينتبخش موزههاى مهم جهان است.
وز تحقيقات آنان در اين سرزمين ادامه دارد وممكن است در آينده اسرار تازهاى
از اين نقطه اسرارآميز بر ما فاش گردد.
«هرودوت» مورخ بزرگ يونانى كه تقريباً در چهارصد سال
قبل از ميلاد مىزيسته يمن را از ثروت خيزترين كشورهاى دنيا شمرده و تصريح مىكند
كه:
«در مأرب (همان شهر معروف سبا پايتخت
بلقيس) قصور عاليهاى وجود داشت كه دروازهها و طاقهاى