لايتجزاى غليظ و خشن پنداشته است! او به وجود خدايان نيز عقيده داشته و آنها را از اتم‌هاى خيلى لطيف روحانى مركب مى‌دانسته است، همچنين ساير افراد نامبرده هر كدام ضمن شرح نظريات خود، بوجود عالم ماوراى ماده اعتراف كرده‌اند. [1]

بنابراين سابقه تاريخى كه ماترياليست‌ها مدعى هستند قابل ترديد است و چنين به نظر مى‌رسد كه منشأ اشتباه كارى ماديين فعلى از اينجا پيدا شده كه فلاسفه نامبرده عقيده‌مند به وجود مستقل «ماده» و پيدايش عالم طبيعت از آن، بوده‌اند و تفسيرهاى گوناگونى براى مبدأ اصلى و كيفيت پيدايش جهان مادى كرده‌اند، طرفداران فعلى مكتب ماترياليسم اين قسمت را گرفته و به بقيه سخنان آنها توجهى نكرده‌اند و آنها را رسماً مادى قلمداد كرده‌اند.

در قرون اخير، كه تحولات عظيمى در شئون مختلف علوم طبيعى ظاهر گرديد. در آغاز بازار ماديين رواج و رونق كاملى پيدا كرد، و شايد عمده چيزى كه موجب پيشرفت كار آنها شد كشف نظريات علمى زير توسط چند نفر از دانشمندان بزرگ علوم طبيعى بود كه آن را دستاويز خود ساخته و جار و جنجال در اطراف آن برپا كردند و آن را به حساب پيروزى ماترياليسم گذاردند:

1- قانون جاذبه عمومى‌، كه توسط «نيوتن‌» (1642 تا 1727 بعد از ميلاد) كشف شد، مطابق آن هر دو جسم يكديگر را به نسبت مستقيم جرم‌ها و به نسبت معكوس مجذور فاصله‌ها، جذب مى‌نمايند به كمك اين قانون اسرار حركت كواكب، و حركت زمين به دور خورشيد، و ماه به دور زمين، تا اندازه‌اى فاش گرديد و قانون «عليت» با سطوت بيشترى براى تفسير و تعليل حركات آسمانى آماده شد.

2- «قانون بقاى ماده‌» كه توسط «لاوازيه‌» كشف شد كه به موجب آن هيچ موجودى در عالم معدوم نمى‌گردد و آنچه مشاهده مى‌شود صرفاً تغييراتى است كه در صورت ظاهرى اشيا حاصل مى‌گردد و به عبارت ساده‌تر: مقدار ماده موجود در عالم هميشه ثابت و تغييرناپذير است و تحولات در كيفيت و چگونگى آن صورت مى‌گيرد. اين نظريه دوام و ابديتى را كه پيشينيان براى اتم قائل شده بودند تأييد كرد و پايه حكومت ماده را محكم ساخت (البتّه چنانكه خواهيم گفت اين نظريه به نظريه كامل‌ترى به نام بقاى «ماده- انرژى» تبديل شد).

3- فرضيه «تكامل انواع‌» كه توسط داروين‌ دانشمند انگليسى (1809 تا 1882 ميلادى) تكميل شد، برحسب اين فرضيه اختلافاتى كه بين نباتات و حيوانات ديده مى‌شود ذاتى آنها نيست و همگى به يك يا چند اصل معدود بازگشت مى‌كنند و اختلافات كنونى همگى مولود سير تكاملى آنهاست كه در تحت چهار اصل زير انجام مى‌گيرد.

1- تنازع بقا، 2- سازش با محيط 3- انتخاب طبيعى، 4- وراثت، مسلك ماترياليسم به كمك اين فرضيه، اصول خود را در عالم جانداران مستحكم ساخته و آمادگى خود را براى تعليل و تفسير تنوع آنها اعلام كرد. [2]

[1]. براى توضيح بيشتر به كتاب‌هاى «تاريخ فلسفه» و «سير حكمت در اروپا» مراجعه كنيد.

[2]. شرح اصول داروينيسم و انتقادهاى آن در آخر بخش دوم كتاب گذشت.