نيست، يا هميشه حضرت با اخفا مى‌خواند، مشكوك بلكه با قرائنى كه در خود آن روايات است، مجعول به نظر مى‌رسد و سياست‌هاى مرموز بنى اميّه در پشت آن كار مى‌كرده، زيرا معروف و مشهور بوده است كه على (عليه السلام) جهر به بسم الله مى‌نمود و مى‌دانيم آنها با تمام امورى كه شعار على (عليه السلام) محسوب مى‌شده (هر چند آن را از پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله) گرفته بود) به مخالفت برمى‌خاستند.

اين موضوع از اعتراض شديدى كه صحابه بر معاويه كردند و قرائن و شواهد ديگرى كه قبلا اشاره شد، آشكار مى‌شود.

3- امامان اهل بيت (عليهم السلام) عموماً به پيروى از امير مؤمنان على (عليه السلام) كه سال‌ها از محضر پيامبر (صلى الله عليه و آله) درس بلند خواندن بسم الله را آموخته بود، در اين مسأله اتّفاق نظر دارند تا آنجا كه امام صادق (عليه السلام) مى‌فرمايد:

«اجْتَمَعَ آلُ مُحَمَّد (صلى الله عليه و آله) عَلَى الجَهْرِ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ‌

؛ آل محمّد اتّفاق نظر دارند كه بسم الله را بلند بخوانند». [1]

و اگر بنا باشد- حدّ اقل- در اين گونه مسائل به روايت ثقلين عمل شود و روايات اهل بيت (عليهم السلام) مورد توجّه قرار گيرد، بايد همه فقهاى اهل سنّت مانند امام شافعى جهر به بسم الله را لااقل در نمازهاى جهرى واجب بشمرند.

4- به عنوان حسن ختام، اين بحث را با دو سخن از فخر رازى در «تفسير كبير» پايان مى‌دهيم.

[1]. مستدرك الوسائل، جلد 4، صفحه 189.