و در بعضى از روايات، به جاى «زيد بن عمرو»، «سعيد بن زيد» آمده است. [1]

بعضى نيز گفته‌اند: آيه‌ «أَ فَمَنْ حَقَّ عَلَيْهِ كَلِمَةُ الْعَذابِ ...» در مورد «ابوجهل» و مانند او نازل شده است. [2]

ولى بعيد نيست كه اينها از قبيل شأن نزول مصطلح نبوده باشد، بلكه از قبيل تطبيق آيه بر مصاديق واضح است.

ا 23 اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إِلى‌ ذِكْرِ اللَّهِ ذلِكَ هُدَى اللَّهِ‌يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ

خداوند بهترين سخن را نازل كرده، كتابى كه آياتش هماهنگ است؛ آياتى مكرر دارد (با تكرارى شوق‌انگيز) كه از شنيدن آياتش لرزه بر اندام كسانى كه از پروردگارشان مى‌ترسند مى‌افتد؛ سپس برون و درونشان نرم و متوجه ذكر خدا مى‌شود؛ اين هدايت الهى است كه هر كس را بخواهد با آن راهنمائى مى‌كند؛ و هر كس را خداوند گمراه سازد، راهنمائى براى او نخواهد بود!

شأن نزول:

قرآن احسن الحديث است‌

بعضى از مفسران، از «عبداللَّه بن مسعود» نقل كرده‌اند: روزى جمعى از صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله كه ملالت خاطرى پيدا كرده بودند، عرض كردند: اى رسول خدا! چه مى‌شد، حديثى براى ما بيان مى‌كردى تا زنگار ملالت از دل‌هاى ما بزدايد؟

در اينجا نخستين آيه از آيات فوق نازل شد و قرآن را به عنوان «احسن الحديث» معرفى كرد. [3]

[1] «درّ المنثور»، طبق نقل «تفسير الميزان»، ج 17، ص 267.

[2] اين قول را «روح المعانى» از بعضى نقل كرده است.

[3] اين شأن نزول با تعبيرات متفاوتى در «تفسير كشّاف»، ج 4، ص 123، و «تفسيرقرطبى» و «آلوسى» و «ابوالفتوح رازى» و غير آن ذيل آيات مورد بحث آمده است.