همه سال بايد حج به جا بياوريم؟

پيامبر صلى الله عليه و آله به سؤال او پاسخ نگفت، ولى او اصرار كرد، و دو بار، و يا سه بار، سؤال خود را تكرار نمود.

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: واى بر تو! چرا اين همه اصرار مى‌كنى؟ اگر در جواب تو بگويم بلى، حج در همه سال بر همه شما واجب مى‌شود.

اگر در همه سال واجب باشد توانائى انجام آن را نخواهيد داشت.

و اگر با آن مخالفت كنيد گناهكار خواهيد بود.

بنابراين، مادام كه چيزى به شما نگفته‌ام روى آن اصرار نورزيد؛ زيرا (يكى از) امورى كه باعث هلاكت (بعضى از) اقوام گذشته شد اين بود كه: لجاجت و پرحرفى مى‌كردند و از پيامبرشان زياد سؤال مى‌نمودند، پس هنگامى كه به شما دستورى مى‌دهم به اندازه توانائى خود آن را انجام دهيد

(إِذا أَمَرْتُكُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُم)

و هنگامى كه شما را از چيزى نهى مى‌كنم خوددارى كنيد، آيات فوق نازل شد و آنها را از اين كار باز داشت. [1]

اشتباه نشود، منظور از اين شأن نزول- همان طور كه در تفسير آيه خواهيم گفت- اين نيست كه راه سؤال، پرسش و فراگيرى مطالب را به روى مردم ببندد؛ زيرا قرآن در آيات خود صريحاً دستور مى‌دهد: مردم آنچه را نمى‌دانند از اهل اطلاع بپرسند «فَاسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لاتَعْلَمُون». [2]

بلكه منظور سؤال‌هاى نا به جا و بهانه‌گيرى‌ها و لجاجت‌هائى است كه غالباً سبب مشوّش شدن اذهان مردم، و موجب مزاحمت گوينده، و پراكندگى رشته سخن و برنامه او مى‌گردد.

[1] «مجمع البيان»، ج 3، ص 428؛ «درّ المنثور»، ج 2، ص 335؛ «المنار»، در ذيل آيه مورد بحث با تفاوت‌هائى اين شأن نزول را نقل كرده‌اند؛ «بحار الانوار»، ج 22، ص 31 (با اندكى تفاوت)؛ «جامع البيان»، ج 7، ص 11؛ «تفسير ابن كثير»، ج 2، ص 109.

[2] نحل، آيه 43.