قيام و قعود
مىكنيم، سرانجام امام فرمود: آيا توانايى تو همراه توانايى خداست يا بدون آن؟
سؤال كنندگان ساكت شدند و جوابى ندادند، فرمود:
اگر بگوييد:
با خدا، مسلمان نخواهيد بود و اگر بگوييد: بدون خدا، باز هم مسلمان نخواهيد بود.
عرض كردند:
چه بگوييم اى امير مؤمنان؟! فرمود: شما به اراده خداوند مالك قدرت هستيد، اگر به
شما قدرت دهد از عطا و بخشش اوست، و اگر از شما بگيرد بلا و امتحان اوست، او مالك
اصلى قدرتى است كه به شما داده، آيا نمىشنويد كه بندگان مىگويند:
«لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلّاباللَّه»! بعضى از حاضران تفسير اين
جمله را سؤال كردند، فرمود: مفهوم آن اين است كه جز با عصمت الهى نمىتوان ترك
معصيت كرد و جز با كمك او نمىتوان اطاعت نمود».[1]
اين حديث با
دقّت و ظرافت خاصّى، مكتب «امر بين الامرين»
را بيان كرده و نخست مىگويد: اگر خود را در اراده و توانايى شريك خدا بدانيد از
آيين حق دور خواهيد بود، زيرا كه مشركيد و اگر خود را در برابر او قادر و توانا
بدانيد آن هم يك نوع شرك (بلكه شديدتر از اوّل)
خواهد بود، امّا اگر معتقد باشيد با قدرتى كارهاى خود را انجام مىدهيد كه لحظه به
لحظه از طرف او به شما مىرسد و هر زمان بخواهد از شما مىگيرد، بر آيين حق خواهيد
بود.
و سپس جمله
«لَا حَوْلَ وَ لَاقُوَّةَ إلَّابِاللَّهِ» را به طرز
جالبى به همين معنا تفسير مىكند كه: «بدون نگهدارى و مدد او
نمىتوانم از گناه خوددارى كنم و بدون ياريش قادر به اطاعت فرمانش نيستم».