مى‌كند. پس او نيز منشأ اختلاف نيست! قانون و برنامه و آيين‌نامه آنها نيز يكى است، كتابى كه هيچ گونه تغيير و تحريفى در آن راه نيافته و از سرچشمه زلال وحى نشأت گرفته و در دسترس همه آنهاست و مورد قبول همه، و هيچ اختلاف و تضادّى در محتواى آن وجود ندارد، چرا كه از سوى خداست. «وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً»، اگر از سوى غير خدا بود اختلاف و تضاد زيادى در آن ديده مى‌شد». [1] پس اختلاف از ناحيه كتاب آسمانى آنها نيست.

اين سخن در واقع مقدمه‌اى است براى شرحى كه در فراز دوّم مى‌آيد و نشان مى‌دهد كه اختلافات از افكار نادرست خودشان برخاسته و نارساييهاى انديشه‌هايشان سبب بروز چنين اختلافاتى شده و به تعبير ديگر اين سخن يك جواب اجمالى و سربسته براى مسأله تصويب است كه شرح تفصيلى آن را امام (ع) در بحث بعد به نيكوترين بيانى روشن مى‌سازد.

در واقع اعتقاد به تصويب و صحيح بودن آراى ضدّ و نقيض، انحراف از اصل توحيد و گرايش به نوعى شرك است. توحيد الوهيّت، خدا را يگانه معرّفى مى‌كند و توحيد نبوت، پيامبر اولو العزم را در هر عصر يكى مى‌شمرد، و توحيد شريعت، كتاب آسمانى را يكى مى‌داند. پس گرايش به تعدد احكام واقعى، كه چيزى جز شرك نيست، تضاد روشنى با اصل توحيد دارد.

نكته‌ها

1- مسأله تصويب چيست و از كجا نشأت گرفته است؟

اين مسأله يكى از مهمترين مسائل اسلامى است كه ارتباط نزديكى با مسأله «اجتهاد» و «رأى» و «قياس» و «استحسان» و مانند آن دارد و نيز داراى پيوند

[1] سوره نساء، آيه 82.