«ابن عباس» مى‌گويد: به خدا سوگند من هيچ‌گاه بر سخنى همچون اين سخن (خطبه ناتمام شقشقيّه) تأسف نخوردم كه على (ع) آن را تا به آنجا كه مى‌خواست برسد ادامه نداد (قالوا و قام اليه رجل من اهل السّواد عند بلوغه الى هذا الموضع من خطبته فناوله كتابا- قيل انّ فيه مسائل كان يريد الاجابة عنها- فاقبل ينظر فيه (فلمّا فرغ من قراءته) قال له ابن عبّاس يا امير المؤمنين! لو اطّردت خطبتك من حيث افضيت! فقال: «هيهات يا بن عبّاس! تلك شقشقة هدرت ثمّ قرّت». قال ابن عبّاس فو اللّه ما اسفت على كلام قطّ كاسفى على هذا الكلام الّا يكون امير المؤمنين (ع) بلغ منه حيث اراد).

تعبير به اهل سواد (با توجّه به اين كه سواد به معناى سياهى است) اشاره به مناطق پر درخت و مزروع است كه از دور به صورت سياه، در نظر، مجسم مى‌شود، زيرا رنگ سبز در فاصله زياد متراكم مى‌شود و مايل به سياهى مى‌گردد و از آنجا كه اهل حجاز به زمينهاى خشك و خالى و به اصطلاح بياض، عادت كرده بودند هنگامى كه به سوى عراق كه بر اثر «دجله و فرات» بسيار خرّم و سرسبز است حركت مى‌كردند و انبوه درختان و مزارع از دور نمايان مى‌شد، به آنجا «ارض سواد» مى‌گفتند و اهل آنجا را «اهل سواد» مى‌ناميدند.

در اين كه اين نامه چه بود و چه سؤالاتى در آن مطرح شده بود مطالبى از سوى بعضى از شارحان نهج البلاغه عنوان شده كه در بحث نكات- به خواست خدا- خواهد آمد.

جمله «لو اطّردت خطبتك» با توجّه به اين كه اطّراد به اين معنى است كه چيزى بعد از چيزى قرار گيرد، اشاره به اين است كه اگر خطبه‌ات ادامه مى‌يافت بسيار خوب بود.

جمله «من حيث افضيت» با توجّه به اين كه افضاء به معنى خارج شدن به فضاى باز است گويى كنايه از اين است كه انسان هنگامى كه مى‌خواهد سخن‌