علاوه بر اينها يهود و نصارا و مجوس بودند كه هر كدام گرفتار نوعى انحراف شده بودند. مذهب مجوس سر از دوگانه‌پرستى و خداى خير و خداى شر در آورده بود. اين مذهب- كه شايد در آغاز از سوى بعضى انبياى الهى عرضه شده بود- چنان با خرافات آميخته شده بود كه به گفته بعضى از محقّقان، آنها معتقد بودند خداى خير و خداى شر- جنگ سختى با هم داشتند تا اين كه فرشتگان ميانجگرى كردند و اصلاح ذات البين حاصل شد به اين شرط كه عالم پايين، هفت هزار سال در اختيار خداى شر باشد (و عالم بالا در اختيار خداى خير). [1] مسيحيان در چنگال تثليث (خدايان سه گانه) گرفتار شده بودند و يهود، با تحريفات عجيبى كه در تورات واقع شده بود گرفتار خرافات زيادى شد كه شرح آن در اين مختصر نمى‌گنجد.

امام (ع) در عبارت فوق، تمام اين گروهها را در سه طايفه جاى داده است:

گروه اوّل آنهايى كه قائل به تشبيهند و براى خدا شريك قائلند مانند مجوس و مسيحيان، يا براى خداوند صفات مخلوقات را قائلند مانند بسيارى از يهود. گروه دوّم كسانى كه نام او را بر غير او مى‌نهند مانند بسيارى از بت‌پرستان كه نام خدا را بر بتها مى‌نهادند و آنها را واسطه ميان خود و خدا مى‌پنداشتند و گروه سوّم كسانى كه به غير خدا اشاره مى‌كردند مانند دهريه كه طبيعت را خالق هستى مى‌پنداشتند و يا بت‌پرستان و ماه‌پرستان و ستاره‌پرستان كه براى بتها و كواكب آسمان، اصالت قائل بودند يعنى همانها را خداى خود مى‌دانستند.

آرى در چنين اوضاع و احوالى پيامبر اسلام ظهور كرد و آفتاب قرآن درخشيدن گرفت. عاليترين مفاهيم توحيد و دقيق‌ترين معارف مربوط به خدا و صفات او، به وسيله آن حضرت تعليم داده شد، تاريخ انبيا كه با خرافات وحشتناكى آميخته شده بود به صورت پاك و خالى از هر گونه خرافه بر مردمان عرضه شد.

[1] همان مدرك، صفحه 206.