و آن اجلها و سرآمدهاى عمر كه آنها را فانى مى‌سازد.

و آن مشكلات و رنجهايى كه آنان را پير مى‌كند.

و حوادثى كه پى در پى بر آنان وارد مى‌گردد».

(من سقف فوقهم مرفوع و مهاد تحتهم موضوع و معايش تحييهم و آجال تفنيهم و اوصاب‌ [1] تهرمهم‌ [2] و احداث تتابع عليهم).

در واقع اين امور تركيبى است از اسرار آفرينش در آسمان و زمين، و وسايل و اسباب زندگى و همچنين عوامل فنا و درد و رنج كه هر كدام مى‌تواند انسان را به ياد خدا بيندازد و همچنين حوادث گوناگونى كه مايه عبرت و هوشيارى انسانهاست و به اين ترتيب پيامبران مجموعه‌اى از تعليمات را به انسان مى‌دهند كه هر كدام مى‌تواند سطح معرفت او را بالا برد يا بر بيدارى و آگاهى او بيفزايد يا او را از خواب غفلت بيدار كند.

به دنبال آن، تأكيد مى‌كند: «هيچ گاه خداوند سبحان، جامعه انسانى را از پيامبر مرسل يا كتاب آسمانى يا دليلى قاطع يا راهى روشن، خالى نگذارده است» (و لم يخل اللّه سبحانه خلقه من نبيّ مرسل او كتاب منزل او حجّة لازمة او محجّة قائمة).

در واقع در اين عبارت به چهار موضوع اشاره شده است كه همواره يكى از آنها يا قسمتى از آنها در ميان خلق خدا وجود دارد و از اين طريق بر آنها اتمام حجّت مى‌شود.

نخست پيامبران الهى است- خواه داراى كتاب آسمانى باشند يا نه- زيرا

[1] «اوصاب» از مادّه «وصب» به گفته مفردات به معنى بيمارى مزمن است و سپس واصب به هر چيزى كه به طور دائم وجود داشته باشد اطلاق شده است و در كلام امام (ع) به معنى مشكلات و رنجهاى مداوم است.

[2] «تهرمهم» از مادّه «هرم» (بر وزن حرم) به معنى نهايت پيرى و از كار افتادگى است.