براى آدم سجده كنيد! همه سجده كردند جز ابليس! «اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ». [1] به گفته بعضى از شارحان نهج البلاغه اين امر شايد به خاطر آن بوده كه اگر بدون مقدّمه چنين دستورى به فرشتگان داده مى‌شد تعجّب مى‌كردند و شايد در اطاعت اين فرمان سست مى‌شدند، ولى خداوند، از قبل، آنها را براى اين امر آماده كرد تا نشان دهد اوامر مهم بايد با مقدّمه‌چينيهاى لازم صورت گيرد، سپس انگيزه مخالفت ابليس را چنين بيان مى‌فرمايد:

«خشم و غضب و كبر و نخوت او را فرا گرفت و شقاوت و بدبختى بر وى غلبه كرد، به آفرينش خود از آتش افتخار نمود و خلقت آدم را از گل خشكيده، سبك شمرد» (اعترته الحميّة [2] و غلبت عليه الشّقوة و تعزّز بخلقه النّار و استوهن خلق الصّلصال).

در واقع عامل اصلى، از يك نظر، آلودگى درون او بود كه از آن تعبير به شقوت شده و از نظر ديگر كبر و غرور و تعصّب و خودخواهى كه زاييده اين آلودگى درون بود، بر فكر او غلبه كرد و همين امر سبب شد كه واقعيتها را نبيند، آتش را برتر از خاك پندارد، خاكى كه منبع تمام بركات و فوايد و منافع است و اصولا علم و دانش خود را برتر از حكمت خدا بشمرد. البتّه اين گونه داوريها براى افرادى كه گرفتار اين گونه حجابها مى‌شوند شگفت‌آور نيست، گاه انسان خودخواه و محجوب به حجاب غرور، كوهى را كاه و كاهى را كوه مى‌بيند و بزرگترين متفكّران جهان به هنگام گرفتارى در چنگال غرور و خودخواهى،

[1] سوره بقره، آيه 34.

[2] «حميّة» از مادّه «حمى» (بر وزن نهى) در اصل به معناى حرارتى است كه از آفتاب و آتش و موادّ ديگر و يا از درون بدن انسان توليد مى‌شود و گاه از قوّه غضبيّه تعبير به «حميّت» مى‌كنند چرا كه در آن حالت انسان بر افروخته و داغ مى‌شود و به حالت تب كه مايه گرمى بدن است «حمّى» گفته مى‌شود.