گرفتار بزرگترين خطاها و اشتباهات مى‌شوند.

منظور از شقاوت در اين جا همان موانع درونى و صفات رذيله‌اى است كه در شيطان وجود داشت. صفات و موانعى كه اختيارى بود و از اعمال پيشين او سرچشمه گرفته بود نه شقاوت ذاتى و غير اختيارى، چرا كه شقاوت نقطه مقابل سعادت است. سعادت به معنى فراهم بودن امكانات براى حركت به سوى صلاح و شقاوت وجود موانع در اين راه است، منتهى همه اين امور به خاطر اعمال خود انسان يا موجودات مختار ديگر حاصل مى‌گردد نه بر اثر عوامل جبرى! به هر حال ابليس با اين گناه بزرگ و خطاى عظيم بكلّى سقوط كرد و از جوار قرب پروردگار بيرون رانده شد و به خاطر عظمت گناهش منفورترين و مطرودترين خلق خدا گشت، امّا اين طرد و لعنت الهى مايه بيدارى او نشد و همچنان بر مركب غرور و نخوت سوار بود و همان گونه كه سيره افراد مغرور و متعصّب و لجوج است، به يك كار غير منطقى ديگر دست زد و آن اين بود كه كمر به گمراه ساختن آدم و فرزندان او بست و براى اين كه خشم و حسد خود را بيشتر فرو نشاند بار گناه خود را سنگين‌تر ساخت و از خدا تقاضا كرد كه او را تا دامنه قيامت زنده نگاهدارد و چنان كه قرآن مى‌گويد: «قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلى‌ يَوْمِ يُبْعَثُونَ». [1] خداوند نيز خواسته او را به خاطر سه چيز پذيرفت: «نخست اين كه او مستحقّ غضب الهى بود. ديگر اين كه مى‌خواست امتحان را بر بندگان تمام كند و ديگر اين كه وعده‌اى كه به او داده بود، تحقّق بخشد» (فاعطاه اللّه النّظرة استحقاقا للسّخطة و استتماما للبليّة و انجازا للعدة).

ولى نه آن چنان كه او خواسته بود بلكه تا زمان و وقت معيّنى و لذا فرمود: «تو از مهلت داده شدگانى تا روز و وقت معيّنى» «مِنَ الْمُنْظَرِينَ إِلى‌ يَوْمِ الْوَقْتِ»

[1] سوره حجر، آيه 36.